Inwazyjne aspekty biegunek u cieląt. Część II. Biegunki późnego okresu odchowu – kokcydioza

Leczenie

W związku z dużym ryzykiem ciężkiego przebiegu inwazji działania dotyczące terapii kokcydiozy w prawidłowo prowadzonej hodowli powinny mieć charakter marginalny. Z jednej strony generują one określone koszty, poza którymi, przy optymistycznym scenariuszu postępowania leczniczego, właściciel jest narażony na starty spowodowane utratą masy ciała zwierzęcia i zahamowania wzrostu. Dodatkowo występuje cały czas ryzyko śmierci zwierzęcia i poniesienia szkody całkowitej. Terapia powinna obejmować dwojakiego rodzaju postępowanie: leczenie przyczynowe – mające na celu likwidację inwazji oraz leczenie objawowe – łagodzące przebieg choroby.

Lekiem z wyboru w terapii kokcydiozy cieląt jest toltrazuril (dawka 15 mg/kg m.c. kontynuowana przez 2 kolejne dni) lub diclazuril (dawka 1mg/kg m.c. przez 2 dni). Leki są podawane w postaci płynnej dozownikiem, indywidualnie, doustnie. Terapia objawowa, szczególnie istotna w ciężkim przebiegu inwazji, powinna obejmować: stosowanie płynów infuzyjnych uzupełniających utracone elektrolity, leków przeciwdziałających kwasicy metabolicznej, absorbujących toksyny z przewodu pokarmowego, leków chroniących kosmki jelitowe i uszczelniających barierę jelitową oraz probiotyków. W przypadku podejrzenia wtórnych infekcji bakteryjnych zalecane jest stosowanie antybiotyków – parenteralnie – szczególnie u starszych cieląt (8, 14, 26, 31, 33).

Profilaktyka

Nowoczesna hodowla powinna przyjmować strategię unikania ryzyka bądź minimalizowania ewentualnych strat. Profilaktyka obejmująca wiele chorób, szczególnie tych o dużym ryzyku występowania, powinna być wpisana w kalendarz obligatoryjnych działań. W przypadku kokcydiozy najważniejsze jest zmniejszenie liczby oocyst w środowisku poprzez zachowanie higieny otoczenia i niedopuszczenie do jego kontaminacji formami inwazyjnymi. Dobrym rozwiązaniem jest umieszczenie karmników i poideł na wysokości uniemożliwiającej zanieczyszczenie kałem zarażonych zwierząt. Ważnym zabiegiem jest regularne sprzątanie rusztów w systemach bezściółkowych lub głębokie ściółkowanie w systemach ściółkowych. W stanach zagrożenia pomieszczenia dla zwierząt należy dezynfekować preparatami bójczymi wobec oocyst. Nie wykazują tego działania standardowe preparaty dezynfekcyjne. Zadowalającą skuteczność wykazują preparaty zawierające w swoim składzie pochodne krezoli lub czwartorzędowe związki amonowe.

W przypadku stwierdzenia pierwszych przypadków zarażenia w stadzie wszystkie wrażliwe zwierzęta powinny zostać poddane metafilaktyce z zastosowaniem totlazurilu lub diklazurilu. Profilaktyka kokcydiozy pastwiskowej dotyczy młodych zwierząt po raz pierwszy korzystających z pastwiska. Działania profilaktyczne polegają na niedopuszczeniu do zarażenia poprzez lokalizowanie pastwisk dla młodzieży w różnych miejscach, naprzemiennie w kolejnych latach. Skutecznym rozwiązaniem może być wykorzystanie na ten cel pastwisk przeznaczonych dla koni lub innych gatunków zwierząt. W sytuacji gdy pojawią się pierwsze zachorowania w stadzie, zalecana jest, podobnie jak w profilaktyce kokcydiozy oborowej, metafilaktyka z zastosowaniem toltrazurilu lub diklazurilu (2, 5, 7, 8, 13, 26, 28, 31, 34).

Kokcydioza bydła jest inwazją o wysokim ryzyku występowania w późnym okresie odchowu cieląt oraz intensywnej hodowli młodego bydła, dlatego zawsze powinna być brana pod uwagę w diagnostyce różnicowej patogenów przewodu pokarmowego tej grupy zwierząt.