Zwichnięcie gruczołu trzeciej powieki

Leczenie wypadnięcia gruczołu trzeciej powieki. Możliwe powikłania zabiegu usunięcia zwichniętego gruczołu

Na wczesnym etapie możliwe jest manualne odprowadzenie gruczołu i przywrócenie jego prawidłowej lokalizacji. Nawrót problemu jest jednak w zasadzie jedynie kwestią czasu, ponieważ aparat więzadłowy stabilizujący narząd jest nieprawidłowo zbudowany.

Leczenie farmakologiczne obejmujące miejscowe podawanie leków przeciwzapalnych (niesterydowych lub sterydowych) oraz antybiotyków może jedynie zmniejszyć stan zapalny i wyeliminować ewentualną, towarzyszącą infekcję wyeksponowanej spojówki (1, 9).

Jeszcze w latach osiemdziesiątych dwudziestego wieku standardowym postępowaniem chirurgicznym w przypadku cherry eye było usunięcie gruczołu lub jego znacznej części wraz z przynależną spojówką. Istnieje jednak wiele publikacji o charakterze naukowym udowadniających negatywny i jednoznacznie uszkadzający charakter takiego zabiegu.

W 2001 r. Saito, Izumisawa, Yamashita opublikowali wyniki pracy, w której u pięciu psów rasy beagle usunięto gruczoł trzeciej powieki, a następnie badano produkcję aparatu łzowego przy użyciu testów z czerwienią fenolową (PRT), testu Schirmera (STT), zmodyfikowanego testu Schirmera (STT-2), pH i badania czasu przerwania filmu łzowego (BUT). Na podstawie badań stwierdzono znaczący spadek (37%) w STT-2 po 2 tygodniach od operacji, który pogłębił się do 60% po upływie roku od operacji.

Zauważalne były również zmiany w odczynie filmu łzowego. Przedoperacyjne wyniki wskazywały na ok. 7,17 pH (± 0,20), natomiast wskazania w okresie 14-60 dni po usunięciu gruczołu wynosiły ok. 7,55 pH (± 0,24), a następnie wzrosły do 7,77 pH (± 0,65) po upływie roku.

Wyniki STT spadły o ok. 26% w czasie 3-7 miesięcy, a po ok. roku praktycznie wróciły do normy przedoperacyjnej, przy czym wyraźnie zmniejszył się czas przerwania filmu łzowego. Przedoperacyjny BUT wynosił ok. 24,0 (± 8,1 s) i po 5 miesiącach od operacji skrócił się do 13,5 s (± 4,5 s), a następnie nadal spadał w trakcie kolejnych pomiarów. Nie stwierdzono ewidentnych objawów KCS w trakcie rocznej obserwacji, przy czym obserwowano mikrourazy nabłonka spojówki i przedniego nabłonka rogówki we wszystkich przypadkach operowanych oczu.

W sposób jednoznaczny potwierdzono pogorszenie jakości i stabilności filmu łzowego, a także tendencję do uszkadzania spojówki i nabłonka rogówki (6).

W innej pracy badawczej na grupie 33 psów z objawami cherry eye jedenastu psom usunięto częściowo lub całkowicie gruczoł trzeciej powieki, jedenastu psom ustabilizowano go chirurgicznie, a pozostałe jedenaście psów nie było wcale leczonych. Doświadczenie wykazało pojawienie się objawów suchego oka, KCS, w oku z ubytkiem tkanki gruczołowej w 48% przypadków, u psów nieleczonych w 43% przypadków, natomiast u psów po wykonanej repozycji – w 14% przypadków (7, 10).

Według Gellata u ras, które najczęściej manifestują zwichnięcie gruczołu trzeciej powieki (american cocker spaniel, lhasa apso, buldog angielski), KCS występuje nawet w 47,3% przypadków, przy czym u psów z usuniętym gruczołem rośnie nawet do 59%, przy znacząco niższym, 17-proc., ryzyku u psów leczonych poprzez repozycję gruczołu i znacząco wyższym (75% przypadków) u psów, u których nie leczono zwichnięcia chirurgicznie (11).

Z obserwacji własnych autora wynika, że jednym z najczęstszych powikłań częściowego lub całkowitego usunięcia gruczołu trzeciej powieki jest przewlekłe i trudne do wyeliminowania zapalenie spojówki, przebiegające z objawami przekrwienia i wypływu o charakterze surowiczym, śluzowym lub – w cięższych przypadkach – ropnym. Autor wielokrotnie spotykał się z przypadkami syndromu suchego oka u psów, u których, jak wynikało z wywiadu, w przeszłości usuwano gruczoł trzeciej powieki. Szczególnie znamienne były przypadki jednostronnego KCS, występującego po stronie operowanej, przy jednoczesnej prawidłowej produkcji łez, potwierdzonej testami Schirmera, oceną czasu przerwania filmu łzowego (Break Up Time) BUT i badaniem klinicznym, z wyraźną różnicą wyników na korzyść oka, w którym nie wykonywano interwencji chirurgicznej.