Cystoisospora suis przyczyną biegunek u prosiąt ssących

Pierwotniaki Cystoisospora suis (wcześniejsza nazwa: Isospora suis) zostały opisane po raz pierwszy i uznane za czynnik wywołujący biegunkę u prosiąt już w roku 1934 przez Biestera i Murraya (5). Jednak dopiero od lat 70. i 80. XX wieku wraz z rozwojem wielkostadnego chowu świń izosporoza prosiąt stała się istotnym problemem początkowo w USA potem w Europie i na innych kontynentach. W latach 80. w amerykańskich laboratoriach odnotowywano C. suis jako patogen najczęściej izolowany od prosiąt wykazujących biegunkę (4). Obecnie kokcydia z tego gatunku stwierdza się u prosiąt na całym świecie. W Polsce badania przeglądowe prowadzone w ostatnich latach na terenie 14 województw wykazały inwazję C. suis w 67% przebadanych chlewni (8).

Ryc. 1. Schemat cyklu rozwojowego C. suis (J. Karamon)

Inwazja C. suis dotyczy prosiąt ssących, które zarażają się poprzez połknięcie inwazyjnej oocysty znajdującej się w środowisku (ryc. 1). Po przejściu przez żołądek formy rozwojowe tego pierwotniaka atakują błonę śluzową jelita cienkiego i wnikają do komórek nabłonkowych. Tam rozmnażają się w sposób bezpłciowy (merogonia: wewnątrzkomórkowe meronty dzielą się na potomne merozoity) (ryc. 2) oraz w sposób płciowy (gamogonia), w wyniku czego po połączeniu się gamet męskich i żeńskich powstaje zygota. Finalnym stadium rozwoju wewnątrz organizmu prosięcia jest powstająca z zygoty oocysta, która jest ostatecznie wydalana z kałem. Oocysta w środowisku sporuluje (staje się inwazyjna) i stanowi źródło zarażenia dla prosiąt. Istotny jest bardzo krótki czas sporulacji (12-48 godzin), który umożliwia szybkie rozprzestrzenianie się inwazji w miocie (dla porównania, oocysty z rodzaju Eimeria sporulują w czasie od kilku do kilkunastu dni). Okres prepatentny C. suis wynosi 5-7 dni (9, 12).

Ryc. 2a. Kosmki jelitowe 11-dniowych prosiąt: 8 dni po zarażeniu C. suis. Mikroskop skaningowy (J. Karamon)

Ryc. 2b. Kosmki jelitowe 11-dniowych prosiąt: prosię zdrowe. Mikroskop skaningowy (J. Kar...