Zespół oddechowy bydła. Cz. I. Zakaźne przyczyny BRD

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie najistotniejszych czynników chorobotwórczych oraz jednostek chorobowych przez nie wywoływanych. W kolejnym artykule przedstawione zostaną informacje na temat pobierania próbek do badań od zwierząt podejrzanych oraz przegląd dostępnych i nowoczesnych metod diagnostycznych.

Czynniki etiologiczne

Czynniki etiologiczne prowadzące do rozwoju zespołu oddechowego u bydła możemy podzielić na pierwotne (patogeny obligatoryjne) oraz wtórne (patogeny oportunistyczne).

Czynniki etiologiczne pierwotne indukują uszkodzenie dróg oddechowych i wywołują odpowiedź zapalną. Jednak w zależności od dawki zakaźnej i statusu immunologicznego gospodarza infekcja może prowadzić do rozwinięcia choroby klinicznej lub nie. Niektóre z patogenów mogą prowadzić do bezobjawowych zakażeń, w wyniku których zwierzęta stają się nosicielami. Zdecydowana większość patogenów obligatoryjnych ma zdolność osłabiania odporności wrodzonej związanej z układem oddechowym, tym samym ułatwiając bakteriom oportunistycznym wywołanie nadkażenia. W teorii u zdrowych zwierząt pierwotny patogen nie powinien być wykryty, aczkolwiek znane są odstępstwa od tej zasady (np. obecność Mycoplasma bovis). Natomiast w zależności od swojej zjadliwości może występować jako jedyny czynnik lub w połączeniu z innymi czynnikami ponosić odpowiedzialność za pojawienie się symptomów choroby.

Czynnik etiologiczny wtórny może być częścią normalnego mikrobiomu układu oddechowego, nie wywołując stanu zapalnego. W sytuacji naruszenia odporności wrodzonej przez inny patogen (zwykle obligatoryjny) lub inny czynnik o charakterze niezakaźnym patogen wtórny atakuje tkanki i wywołuje stan zapalny. Patogeny oportunistyczne są izolowane od zdrowych zwierząt, dlatego też istotna jest umiejętność interpretacji wyników badań i rozróżnienia pomiędzy skażeniem, kolonizacją i infekcją (1).

Najważniejsze czynniki etiologiczne, zarówno pierwotne, jak i wtórne, izolowane z przypadków zespołu oddechowego bydła przedstawiono w tab. 1.

Wirusowe czynniki chorobotwórcze

Adenowirusy bydła

Adenowirusy bydła (ang. Bovine adenovirus – BAV) te należą do rodziny Adenoviridae. Według International Committee on Taxonomy of Viruses „Virus Taxonomy: 2021 Release” gatunki adenowirusów bydlęcych wywodzą się z dwóch rodzajów:

• Mastadenovirus: Bovine mastadenovirus A (serotyp BAV 1), B (BAV 3) oraz C (BAV 10)

oraz

• Atadenovirus: Bovine atadenovirus D (BAV 4, BAV 5, BAV 8), E (BAV 6) oraz F (BAV 7) (2).

Wirusy te posiadają zdolność namnażania się w układzie oddechowym, jak i w przewodzie pokarmowym.

Zwierzęta zakażone sieją wirusa wraz z wydalinami oraz wydzielinami z nosa i oczu. Okres inkubacji choroby wynosi kilka dni (2-7), a zakażenia najczęściej obserwowane są u zwierząt w przedziale wiekowym od 3. do 16. tygodnia życia.

W przebiegu infekcji dróg oddechowych wśród objawów obserwowane są:

• kaszel,
• wypływy z nosa, worków spojówkowych,
• gorączka,
• brak apetytu,
• osłabienie i apatia.