Jak osiągać efektywność terapii lekami podawanymi w wodzie do picia? Część IV – właściwości chemiczne produktów w kontekście optymalizacji terapii lekami podawanymi w wodzie do picia

Stabilność

Stabilność nie jest tak dobrze znanym pojęciem jak rozpuszczalność, ale jest równie istotna − produkt po rozpuszczeniu powinien pozostać aktywny tak długo, aby lek został spożyty w odpowiedniej dawce przez wszystkie zwierzęta Stabilność określa się, porównując stężenie substancji w danym punkcie czasowym do stężenia początkowego tej substancji. Zgodnie ze standardami europejskimi roztwór jest stabilny tak długo, dopóki stężenie substancji czynnej jest większe niż 90% stężenia początkowego, zmierzonego tuż po przygotowaniu roztworu. Przykładowo, gdy stężenie substancji czynnej po 12 godzinach od przygotowania roztworu wynosi 92% stężenia początkowego, oznacza to, że roztwór jest stabilny przez 12 godzin.

Precypitacja

Gdy produkt ulega rozpuszczeniu bezpośrednio po przygotowaniu roztworu, ale z upływem czasu pojawia się widoczny osad, oznacza to, że doszło do wytrącenia substancji czynnej z roztworu (precypitacji). Strącenie osadu może nastąpić w wyniku obniżania się temperatury roztworu, który został przygotowany z użyciem gorącej wody. Jest to kolejny powód, aby nie stosować gorącej wody do sporządzenia roztworu podstawowego. Krytyczne znaczenie ma również utrzymanie stałego pH roztworu. Roztwór musi mieć wystarczającą pojemność buforową, żeby zapobiec zmianom pH w wyniku narażenia roztworu na działanie tlenu. Jeżeli nie zastosujemy odpowiednich buforów (we właściwych ilościach), pH roztworu nie utrzyma się w zakresie wymaganych wartości.

Na przykładzie doksycykliny oznacza to, że jej stężenie w roztworze spadnie, co będzie widoczne jako brązowy osad, który pojawi się w przeciągu 24 godzin od sporządzenia roztworu (ryc. 1-2). Co więcej, niektóre pierwiastki mogą powodować precypitację. Jeśli na fermie zainstalowane są stalowe (ocynkowane) rury w systemie pojenia, mimo prawidłowego rozpuszczenia się produktu może dojść do strącenia osadu w momencie, gdy roztwór trafi do rurociągu, gdzie stężenie żelaza jest znacznie wyższe niż w środowisku, w którym sporządzono roztwór podstawowy. W większości przypadków precypitacja jest zjawiskiem odwracalnym i można to osiągnąć poprzez podwyższenie temperatury lub pH.

Degradacja

Jest to proces, w wyniku którego dochodzi do rozpadu substancji czynnej na cząsteczki, które nie wykazują pożądanych właściwości, a czasami są wręcz szkodliwe. Należy pamiętać, że degradacja jest przeważnie procesem niewidocznym. Przykładowo roztwór amoksycyliny pozostanie całkowicie przejrzysty, mimo rozpadu substancji czynnej. Przyczyną rozkładu substancji aktywnej może być sporządzanie roztworu w gorącej wodzie (60°C). Wykazano, że 20% amoksycyliny ulega natychmiastowemu rozpadowi, gdy rozpuszcza się ją w gorącej wodzie. Kolejną przyczyną degradacji może być zbyt niskie lub zbyt wysokie pH roztworu, np. amoksycylina rozpada się całkowicie w przeciągu kilku godzin, jeśli pH wzrośnie powyżej 8 (rys. 3). W przeciwieństwie do precypitacji degradacja jest procesem nieodwracalnym.

Optymalna równowaga

Wartości pH wymagane do osiągnięcia najlepszej rozpuszczalności i stabilności często są różne (ryc. 3). W przypadku amoksycyliny jej rozpuszczalność znacznie wzrasta wraz ze wzrostem pH roztworu, ale gdy pH przekracza wartość 8, dochodzi do gwałtownego spadku aktywności (degradacja substancji czynnej). Tutaj ponownie należy podkreślić znaczenie buforów zawartych w produktach, które mają na celu utrzymanie optymalnego pH. Warto też pamiętać, że dodawanie środków zakwaszających lub alkalizujących na własną rękę jest działaniem na „chybił trafił”.

Podsumowanie

Na rynku leków weterynaryjnych istnieje wiele konkurencyjnych preparatów zawierających tę samą substancję czynną. Ważne jest, aby wybierając jeden z nich, zwracać uwagę na jego skład dodatkowy i właściwości chemiczne. Oczywiste jest, że produkt podawany zwierzętom w wodzie do picia musi być rozpuszczalny, aby został spożyty w odpowiednich dawkach. Należy pamiętać, że stabilność jest równie ważna jak rozpuszczalność. Stabilny produkt daje pewność, że substancja czynna pozostaje w pełni rozpuszczona przez cały czas, w którym roztwór podawany jest zwierzętom. Zarówno rozpuszczalność i stabilność uzależnione są od takich czynników jak: substancja czynna, temperatura, pH, skład wody. Wiedza na temat tych zależności pozwala na osiągnięcie efektywnej terapii lekami podawanymi w wodzie do picia.

Aby dowiedzieć się więcej na temat optymalnych rozwiązań w zakresie zdrowotności twoich pacjentów, przy wsparciu technologii SoluStab, odwiedź stronę www.solustab.pl/wwt.

Artykuł zawiera treści promocyjne.