Zmiany skórne u płazów

Skóra płazów jest naga (tylko u Apoda występują drobne łuski). Pokrywa ją wielowarstwowy naskórek, który posiada tylko jedną warstwę komórek zrogowaciałych (wyjątek Cryptobranchus alleghaniensis), okresowo ulegający złuszczeniu. Tuż przed wylinką tworzy się nowa warstwa zrogowaciała. U płazów bezogonowych naskórek tworzy małe wyniosłości na stopach, a u samców na modzelach godowych zlokalizowanych na kończynach przednich (ryc. 1). Skórę właściwą tworzą dwie warstwy: gąbczasta i położona głębiej warstwa zbita. W warstwie gąbczastej znajdują się gruczoły skórne, komórki barwnikowe, naczynia krwionośne i limfatyczne. Powierzchnia skóry jest stale wilgotna dzięki wydzielinie gruczołów śluzowych. Są to gruczoły wielokomórkowe, holokrynowe rozmieszczone na całej powierzchni skóry. Powstają jeszcze u kijanek, ale kanaliki wyprowadzające tworzą się dopiero podczas przeobrażenia. Gruczoły otoczone są przez włókna mięśni gładkich, których skurcz powoduje wyciśnięcie śluzu. Oprócz gruczołów śluzowych w skórze płazów występują gruczoły jadowe, inaczej nazywane ziarnistymi. Mogą one osiągać duże rozmiary, powodując uwypuklenia powierzchni skóry. W przeciwieństwie do gruczołów śluzowych nie są zlokalizowane na całym obszarze, ich obecność ogranicza się do fałdów grzbietowych i gruczołów przyusznych (1, 2).

Ryc. 1. Modzele godowe; fot. archiwum autora

Większość płazów posiada zdolność zmiany barwy. Jest to możliwe dzięki obecności w ich skórze komórek barwnikowych – chromatoforów. Z uwagi na rodzaj barwnika dzielimy je na: melanofory (barwnik czarny lub brązowy), erytrofory (barwnik czerwony), ksantofory (żółty). Wyróżnia się jeszcze guanofory – zawierające guaninę (w postaci drobnych kryształków – leukofory lub dużych kryształów – irydofory) oraz lipofory – komórki, których pigment rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych. Kolor skóry jest efektem kombinacji skupiania i rozpraszania barwnika w różnych typach chromatoforów oraz ich rozmieszczenia. Zmiana barwy m...