Zastosowanie fali uderzeniowej w fizjoterapii weterynaryjnej

Pozaustrojowa terapia falami uderzeniowymi jest nieinwazyjnym rozwiązaniem w leczeniu dolegliwości związanych ze schorzeniami układu mięśniowo-szkieletowego u zwierząt. Przyczynia się do pobudzenia działania układu krwionośnego i limfatycznego, sprzyja szybszemu gojeniu się tkanki kostnej oraz tkanek miękkich. Przynosi pozytywne efekty w leczeniu złamań, zwapnień czy tendinopatii (5, 8, 9). Efekt terapeutyczny opiera się głównie na działaniu przeciwbólowym i stymulowaniu procesów naprawczych (1, 6).

Aparaty do fali uderzeniowej

Obecnie w weterynarii najczęściej wykorzystywane są dwa rodzaje fal uderzeniowych: skupiona (z ang. focused shock wave therapy, FSWT) i radialna (z ang. radial shock wave therapy, RSWT). Ta pierwsza wytwarza zbieżne fale generowane za pomocą jednej z czterech poniżej wymienionych metod (ryc. 1). Do tej pory piezoelektryczny mechanizm generowania fal był symbolem wysokiej żywotności, a mechanizm elektromagnetyczny był symbolem skuteczności klinicznej. Technologia elektroakustyczna łączy w sobie obie korzyści. W tym przypadku wewnątrz aplikatora znajdują się pojedynczy cały kryształ piezoelektryczny oraz soczewka elektroakustyczna. Urządzenie wytwarza wysokie napięcie, które deformuje kryształ i wytwarza falę akustyczną w sposób skupiony (10).

Podczas gdy największe ciśnienie w trakcie stosowania skupionych fal uderzeniowych powstaje w strefie ogniskowej, nie ma to miejsca w przypadku promienistych, balistycznie generowanych fal ciśnieniowych. Głębokość penetracji, intensywność czy kąt wejścia radialnych fal ciśnieniowych nie mogą być wybierane niezależnie. Zamiast tego głębokość penetracji jest powiązana z ustawieniem intensywności. Największe natężenie fali ciśnieniowej powstaje na powierzchni skóry, po czym gwałtownie opada.

Zgodnie z zasadą piezoelektryczności głębokość penetracji można precyzyjnie regulować za pomocą wymiennych nakładek żelowych, jest ona w dużej mierze niezależna od wybranego ustawienia intensywności. Maksymalna głębokość penetracji w centrum ogniskowym wynosi 2-10 cm (w zależności od wybranego źródła terapii).

Istotną różnicą pomiędzy falą skupioną a radialną jest charakter aplikatorów je wytwarzających, które dla fal zogniskowanych są większe, wypełnione płynem, z zawartą wewnątrz wklęsłą powierzchnią skupiającą, podczas gdy głowice generatorów fal radialnych są mniejsze, cylindryczne (4, 10). Wewnątrz aplikatora cylindrycznego znajduje się płynne środowisko, które minimalizuje straty energii z powodu odbicia. Fala uderzeniowa skupiona osiąga zdecydowanie wyższe ciśnienie niż jej radialna wersja, mimo że powstaje tak samo w wyniku wytworzenia energii kinetycznej pocisku. Ponadto dzięki możliwości regulowania gęstości energii ma szeroki zakres wykorzystania w terapii bólu czy regeneracji komórkowej (11).

Mechanizmy działania, na których opiera się zabieg fali uderzeniowej, to:

• stymulacja mikrokrążenia,
• uwalnianie tlenku azotu (NO), który przyczynia się m.in. do: rozszerzenia naczyń krwionośnych, zwiększenia aktywności metabolicznej oraz angiogenezy,
• działanie antybakteryjne,
• uwalnianie czynników wzrostu (w naczyniach krwionośnych, nabłonku, kościach, kolagenie itp.),
• stymulacja komórek macierzystych,
• stymulacja i produkcja lubrycyny,

Impuls wysokiego napięcia służy do wzbudzenia elementów piezoceramicznych ułożonych na wklęsłej powierzchni, powodując ich krótkie i jednoczesne rozszerzenie o kilka mikrometrów w celu wytworzenia ciśnienia. Skupiona fala uderzeniowa wykorzystuje „bezpośrednie ogniskowanie”, co oznacza, że nie wymaga dodatkowego reflektora. Aplikacje są ciche i praktycznie bezbolesne, a intensywność poziomów energii można dowolnie regulować.

Technologie fal uderzeniowych różnią się sposobem generowania fali uderzeniowej, co oznacza, że różnią się także innymi powiązanymi właściwościami, takimi jak: poziom hałasu, wielkość ogniska, trwałość źródła terapii, regulacja i ogniskowanie fali uderzeniowej, głębokość penetracji oraz intensywność fali.