Terapia falą uderzeniową – klasyfikacja, podstawy fizyczne i zastosowanie

Badania dotyczące zastosowania fali uderzeniowej rozpoczęto w 1950 roku. Pojawiały się wtedy doniesienia o kruszeniu ceramicznych obiektów za pomocą generowanej metodą elektrohydrauliczną fali uderzeniowej, a pod koniec tego roku – również przy wykorzystaniu metody elektromagnetycznej. W 1966 roku w fabryce należącej do Dornier Company doszło do wypadku podczas testowania pocisków o dużej prędkości – jeden z pracowników dotknął tarczy dokładnie w momencie uderzenia pocisku i doświadczył czegoś, co określił mianem wyładowania elektrycznego, a co (jak okazało się po wnikliwej analizie) z elektrycznością nie miało nic wspólnego. Była to fala uderzeniowa przemieszczająca się od tarczy do ciała człowieka.

W latach 1968-1971 w Niemczech prowadzono szerzej zakrojone badania nad wpływem fali uderzeniowej na tkanki zwierzęce. Okazało się, że fala nie wywołuje znaczących efektów ubocznych i uszkodzeń, przemieszczając się przez tłuszcz, mięśnie i tkankę łączną. Badano również wpływ fali na mózg, płuca, żołądek i inne organy. Odkryto, że najlepszym medium do przekazywania fali jest woda lub żelatyna, ze względu na zbliżoną do tkanek impedancję akustyczną (obecnie do wykonywania zabiegów SWT (Shockwave Therapy) wykorzystuje się żel do USG).

Prowadzone w tych latach badania zaowocowały pomysłem, aby falę uderzeniową wykorzystywać do niszczenia kamieni nerkowych (litotrypsja). Badania in vitro trwały od 1971 roku, aż w roku 1980 w Monachium po raz pierwszy przeprowadzono zabieg litotrypsji na żywym pacjencie. W efekcie 3 lata później zbudowano pierwszy komercyjny litotrypter, co zrewolucjonizowało leczenie pacjentów dotkniętych kamicą nerkową oraz kamicą pęcherza moczowego.

Obecnie jest to metoda leczenia z wyboru, a zabieg nie wymaga zanurzania pacjenta w wannie z wodą ani też poddawania go anestezji.

Pierwsze badania nad wpływem fali uderzeniowej na tkankę kostną wywołane były obawą, czy przy poddawaniu pacjenta zabiegowi rozbijania złogów nie dochodzi do uszkodzeń w obrębie głowy kości udowej. Podejrzenie to okazało się niesłuszne, a kolejne badania wykazały, że fala uderzeniowa pobudza osteoblasty, co z kolei doprowadziło do badań nad terapią opóźnionego zrostu kostnego i stawów rzekomych (zarówno hipertroficznych, jak i atroficznych) u ludzi.