Profilaktyka stomatologiczna u kotów w codziennej praktyce klinicznej

Znaczenie systematyczności w stomatologii

Bardzo ważnym czynnikiem osiągnięcia poprawy stanu higienicznego jamy ustnej jest powtarzalność i systematyczność w działaniu, dlatego po dokonaniu pierwszej oceny stomatologicznej i wydaniu zaleceń dla właścicieli wyznaczamy termin następnej wizyty kontrolnej. Optymalny termin na wizytę kontrolną to dwa tygodnie. Informujemy właścicieli o oczekiwanych efektach poprawy:

• stopniowe zmniejszenie ilość płytki bakteryjnej,
• poprawa jakości zapachu z jamy ustnej,
• zmniejszenie zaczerwienienia i obrzęku dziąseł,
• zmniejszenie ich tkliwości (wrażliwości),
• brak obecności krwi na czyścikach czy kompresach.

Wyznaczenie wizyty kontrolnej działa zawsze mobilizująco na właścicieli i opiekunów, a efekty poprawy są dobrze widoczne, więc podczas kontroli pozytywnie stymulujemy do dalszego działania:

• ujawniając i uwypuklając osiągnięty postęp,
• uzupełniamy zakres działania o kolejne elementy postępowań profilaktycznych,
• umawiamy się na kolejną wizytę kontrolną.

Bardzo ważnym narzędziem kooperacji właściciela z lekarzem jest kontrola stomatologiczna odległa, ponieważ ustąpienie objawów chorobowych działa demobilizująco na właścicieli, a świadomość kolejnej wizyty i oceny stanu stomatologicznego mobilizuje do dalszego działania.

Częstotliwość zabiegów usuwania płytki nazębnej

Niezmiernie istotną informacją jest fakt, że po około 72 godzinach konsystencja płytki zaczyna się zmieniać za sprawą zainicjowania procesu mineralizacji płytki nazębnej. Ta informacja może sugerować, że wykonywanie zabiegów usuwania płytki co 3 dni może być wystarczające, ale ze względu na oddziaływanie antygenowe drobnoustrojów zalecane jest wykonywanie tej czynności:

• 1x dziennie na noc u kotów zdrowych,
• 2x dziennie podczas leczenia patologii przyzębia.

Zabiegi profilaktyczne

W procesie przyzwyczajania kotów do czynności oczyszczających zalecane jest stosowanie suchych kompresów nawiniętych na palec wskazujący. Zwyczajowo to działanie nazywamy gazikowaniem. Gazikowanie jako technika z wyboru jest zalecana także w pierwszej fazie leczenia patologii przyzębia ze względu na towarzyszące chorobie objawy wzmożonej tkliwości tkanek miękkich. Dostępne w ZLZ czyściki stomatologiczne są wykonane z bardzo zaawansowanych technologicznie materiałów i ich efektywność w usuwaniu płytki bakteryjnej jest wyższa niż kompresów. Należy jednak pamiętać o ich stosowaniu zgodnie z zaleceniami producenta i żeby każdy kot miał swój własny czyścik.

Oczyszczone powierzchnie tkanek i zębów smarujemy najczęściej żelowymi pastami enzymatycznymi, nakładając je palcem lub z użyciem dedykowanych szczoteczek silikonowych. Płytka bakteryjna działa jak izolator, dlatego skuteczność oddziaływania past kosmetycznych i preparatów leczniczych na tkanki jest uzależniona od jej efektywnego usunięcia mechanicznego. Po okresie przyzwyczajania i po wyciszeniu procesów zapalnych przyzębia można wprowadzić oddziaływanie mechaniczne na wyższy poziom skuteczności z zastosowaniem szczoteczek stomatologicznych.

Początkowo stosujemy szczoteczki nakładane na palec, oczyszczając zęby sieczne i kły na powierzchniach przedsionkowych zębów. Wraz z doskonaleniem techniki jest zalecane użycie szczoteczek dwugłowicowych, które pozwalają usuwać płytkę nazębną jednocześnie z powierzchni przedsionkowych i dojęzykowych zębów. Dostępne na rynku weterynaryjnym szczoteczki elektryczne i wykonane w technologii sonicznej przez intensywność oddziaływania mechanicznego efektywniej oczyszczają powierzchnię zębów.

Formulacja dostępnych past kosmetycznych do stosowania wraz ze szczotkowaniem zwiększa intensywność oczyszczania, także w zakresie trudno dostępnych przestrzeni międzyzębowych i okolic przydziąsłowych. Omywanie tkanek jamy ustnej i zębów wilgotnym gazikiem roztworami wody utlenionej, po usunięciu mechanicznym płytki nazębnej, 2-3x w tygodniu przynosi objawy poprawy czystości i zmniejszenia infekcji przyzębia.

Działanie pielęgnacyjne mają także preparaty stosowane jako dodatek do wody do picia. Pielęgnacja i stosowanie past kosmetycznych są zalecane dla kotów rozpoczynających zabiegi profilaktyczne i tych po zabiegach sanacji jamy ustnej. Trzeba pamiętać, by u tych zwierząt 2-3x w tygodniu zastosować dodatkowo zamiast pasty kosmetycznej preparat o działaniu kosmetyczno-leczniczym. Pokrycie błony śluzowej, dziąseł i zębów ww. preparatami i działanie chlorheksydyny przyczyniają się do ograniczania i redukcji populacji bakterii. Szczególnie polecane są preparaty przygotowane w formulacji „long period”, ponieważ zastosowane na noc zostają rozprzestrzenione na obszar całej jamy ustnej i gardła oraz przez kilka godzin wywierają skutek terapeutyczny.

Dużą przydatnością w poprawie higieny jamy ustnej cieszą się preparaty zawierające chlorheksydynę oraz przygotowane w formie płynów i aerozolu. Podobnie jak wodę utlenioną stosujemy te substancje do przemywania powierzchni tkanek z użyciem gazików. U kotów ze znaczną ilością płytki bakteryjnej i zapaleniem dziąseł oraz z nasilonym, nieprzyjemnym zapachem z jamy ustnej preparaty lecznicze miejscowe stosujemy min. 10-14 dni i dopiero stopniowo wprowadzamy pasty kosmetyczne. W stanach nasilonych objawów patologii przyzębia konieczne jest włączenie leczenia ogólnego z zastosowanie preparatów z grupy niesterydowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) oraz antybiotyków o szerokim spektrum działania. Ww. postępowanie lecznicze powinno być także etapem przygotowania kota do planowego zabiegu stomatologicznego w znieczuleniu.