Profilaktyka stomatologiczna u kotów w codziennej praktyce klinicznej
Profilaktyka stomatologiczna kotów
Profilaktyka w stomatologii kotów stanowi kluczową rolę w zachowaniu zdrowotności jamy ustnej, a w szczególności tkanek przyzębia. Prawidłowy stan jamy ustnej ma bezpośredni wypływ na właściwe samopoczucie zwierząt oraz działa ochronnie na utrzymanie prawidłowego funkcjonowania innych narządów i układów organizmu. Występujące u kotów zaburzenia stanu zdrowia oraz choroby systemowe połączone z brakiem stosowania profilaktyki i terapii prowadzą do rozwoju procesów terminalnych związanych z występowaniem objawów przewlekłego zapalenia i zespołów bólowych, które bez leczenia prowadzą do wyniszczenia organizmów kotów i śmierci głodowej (ryc. 3). Złożony i polietiologiczny obraz wieku chorób stomatologicznych u kotów, mimo ogromnego postępu w diagnostyce i leczeniu, nie prowadzi do wyleczenia, ale prawidłowa opieka i postępowanie profilaktyczne oraz terapeutyczne pozwalają utrzymać dobrostan zwierząt i wydłużyć czas ich życia.
Badania epidemiologiczne prowadzone w Katedrze Chorób Wewnętrznych UPWr oraz wyniki badań prowadzonych w Polsce przez Sekcję Stomatologiczną Polskiego Stowarzyszenia Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt (PSLWMZ) w ramach społecznego programu profilaktycznego „Uśmiech pupila” wskazało, że 7-8 na 10 kotów przekraczających próg ZLZ wykazuje mniejsze czy większe nieprawidłowości i wymagają wdrożenia postępowania naprawczego. Co ważne, są to często koty młode, w okresie osiągania dojrzałości fizycznej (ryc. 1). Rozwój zaburzeń i patologii przyzębia u kotów ma charakter postępujący, dlatego wraz z wiekiem i brakiem profilaktyki oraz leczenia intensywność objawów ulega intensyfikacji, co z kolei przekłada się na nieodwracalne zniszczenia tkanek przyzębia (łac. periodontopatie) (ryc. 2). Na każdym etapie procesu patologii przyzębia za sprawą prawidłowego rozpoznania i leczenia można zatrzymać proces chorobowy, a tym samym zachować funkcjonalność jamy ustnej (ryc. 4a, b).
Wprowadzenie profilaktyki stomatologicznej najlepiej rozpocząć w pierwszych tygodniach życia kotów.
W tym okresie wizyty ambulatoryjne w ZLZ są częste i związane z kliniczną oceną zdrowia oraz realizacją planowych czynności profilaktyczno-leczniczych, jak odrobaczanie i szczepienia.
Podczas tych wizyt lekarze weterynarii poświęcają dużo czasu na przekazanie niezbędnych informacji o warunkach utrzymania, żywieniu i czynnościach profilaktycznych związanych z pielęgnacją okrywy włosowej, uszu, oczu czy pazurów. Jest to też najwłaściwszy moment, by poświęcić czas na przekazanie podstawowych informacji o fizjologii jamy ustnej i o uzębieniu. Informacje związane z stosowaniem czynności oczyszczających jamę ustną i utrzymujące prawidłowy stan higieniczny powinny być przekazane w sposób zwięzły i w przystępnej formie. Sprawdzonym sposobem zainteresowania słuchacza problematyką dbałości o prawidłowy zapach z jamy ustnej i zdrowe zęby jest porównanie do stomatologii człowieka, gdzie nikt nie kwestionuje zasadności i konieczności czyszczenia zębów. Duża ilość informacji z ww. wizyt nie pozwala właścicielom i opiekunom zwierząt ich zapamiętać, dlatego bardzo ważne jest ich zapisanie w karcie pacjenta i przekazanie jako wypisu.
Bardzo pomocne mogą być opracowane w ZLZ gotowe materiały informacyjne i graficzne broszury oraz instrukcje. Atrakcyjna forma przekazu wiadomości działa zachęcająco i pozwala na uzupełnienie i utrwalenie wiadomości, także przez pozostałych członków rodzinny. Z punktu widzenia efektywności przekazu bardzo pomocne są bezpłatne próbki i pakiety produktów stomatologicznych. Przekazane informacje i zalecenia mają wówczas szanse na natychmiastowe zastosowanie i ocenę akceptowalności oraz przydatności bez ponoszenia kosztów zakupu. Pozytywna ocena zastosowanych produktów testowych jest oczywiście elementem motywującym i zachęcającym do zakupu produktów stomatologicznych w ZLZ. Niestety w zakresie produkcji i udostępniania testowych zestawów stomatologicznych konieczna jest nadal zmiana nastawienia producentów i dystrybutorów, ale będzie ona możliwa wraz z rozwojem zapotrzebowania rynku weterynaryjnego. Podczas wizyt ambulatoryjnych powinno być zademonstrowane techniczne wykonanie czynność czyszczenia zębów oraz dziąseł i usuwania płytki nazębnej.
Młody wiek zwierząt jest czynnikiem sprzyjającym wdrożeniu czynności profilaktyki stomatologicznej i jest on związany z tzw. okresem tolerancji, czyli naturalnej uległości i podatności na szkolenie. U kotów dorosłych proces kształtowania nawyków profilaktycznego oczyszczania uzębienia wymaga zwiększonego wysiłku i zaangażowania właścicieli, ale jest oczywiście możliwy do osiągnięcia na każdym etapie życia kotów.
Jedynym czynnikiem ograniczającym możliwości wykonywania profilaktyki stomatologicznej u kotów jest ich typ konstytucyjny. Osobniki niezrównoważone i pobudliwe niestety nie pozwolą na bezpieczne badanie kliniczne i wykonanie zabiegów w jamie ustnej, ale statystycznie jest to procentowo niewielka grupa pacjentów. Badanie kliniczne i stomatologiczne w ww. grupie kotów wykonujemy po wykonaniu premedykacji oraz rezygnujemy z codziennych zabiegów higienicznych w jamie ustnej, zastępując je postępowaniem terapeutycznym objawowym i wyznaczamy planowe zabiegi sanacji jamy z większą częstotliwością. Długoletnie obserwacje kliniczne wskazują, że koty niezrównoważone emocjonalnie i podatne na czynniki stresowe są częściej predysponowane do rozwoju patologii przyzębia, co jest związane z immunosupresyjnym oddziaływaniem stresu i zaburzeniem odporności miejscowej w jamie ustnej kotów.
Nieprzyjemny zapach z jamy ustnej u zwierząt towarzyszących (łac. fetor ex ore) jest dla właścicieli uciążliwy i stanowi powód do wizyty w ZLZ, a dla lekarzy medycyny weterynaryjnej to objaw wymuszający wizytę i mimo że cuchnący zapach z pyska jest objawem patologii, to odbieramy go pozytywnie, bo wymusił on ocenę kliniczną i wprowadzenie postępowania naprawczego. Niestety właściciele dość często na własną rękę nabywają w sklepach z artykułami dla zwierząt preparaty i suplementy diety, które neutralizują nieprzyjemny zapach z jamy ustnej, a takie działanie maskuje objawy, a proces rozwoju chorób przyzębia nadal postępuje.
Częściowy wniosek wynikający z tej obserwacji wskazuje na włączenie personelu sklepów z artykułami dla zwierząt do programu dobrowolnych programów edukacyjnych, ponieważ w ich ofercie jest coraz więcej produktów stomatologicznych. Zmiany w rejestracjach produktów wynikające z polityki firm dystrybucyjnych i producentów przyczyniły się do możliwości zakupu specjalistycznych produktów stomatologicznych z pominięciem ZLZ. Brak odpowiedniego informowania i instruowania właścicieli oraz dobór preparatów niezgodnie ze wskazaniami prowadzi do nieskutecznych działań i zniechęcania zwierząt oraz ich właścicieli do profilaktyki stomatologicznej.
Jama ustna u zwierząt jest obszarem organizmu, który tylko w okresie płodowym zachowuje mikrobiologiczną czystość. Już w chwili porodu wraz z pierwszym oddechem i podczas odpojenia siarą oraz ekspozycji na czynniki środowiska dochodzi do stopniowego i postępującego procesu kolonizacji mikroorganizmami jamy ustnej.
W weterynaryjnej profilaktyce stomatologicznej u zwierząt to formująca się na powierzchni zębów płytka bakteryjna, nazywana ze względu na miejsce powstawania nazębną, jest zasadniczym celem działań w jej usuwaniu. Szczególną cechą płytki nazębnej jest jej właściwość do silnego przylegania do powierzchni zębów. Tkanki miękkie jamy ustnej są osłonięte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim i zachowanie ciągłości tkanek oraz złuszczanie komórek nabłonka utrudnia proces kolonizacji. W badaniach eksperymentalnych wykonanych u ludzi udowodniono, że już w piętnaście minut po zakończeniu szczotkowania zębów proces formowania płytki nazębnej rozpoczyna się od nowa. Można zatem proces walki z płytką nazębną nazwać „syzyfową pracą”. W czynnościach usuwania płytki bakteryjnej najefektywniejsze są działania mechaniczne, ponieważ jest ona mazista.
Mogą zainteresować Cię również
Znajdź swoją kategorię
2606 praktycznych artykułów - 324 ekspertów - 22 kategorii tematycznych
Weterynaria w Terenie
Czarno na białym – mastitis okiem praktyka – rozmowa z dr. n. wet. Sebastianem Smulskim
Rozmowa z dr. n. wet. Sebastianem Smulskim, pracownikiem Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, specjalistą w dziedzinie profilaktyki i leczenia mastitis u krów, który w swoich badaniach zgłębia tematykę zapalenia gruczołu mlekowego u bydła, zarówno w aspekcie naukowym, jak i praktycznym. Większość zapaleń gruczołu mlekowego ma etiologię bakteryjną. Dlaczego, pomimo rozwoju mikrobiologii, medycyny weterynaryjnej i prowadzonych badań, […]
Indukcja i synchronizacja porodów u krów – co nowego?
W takich przypadkach w 280. dniu ciąży podawano wstępnie iniekcję 1 mg/60 kg acetonidu triamcinolonu, a następnie w 287. dniu ciąży 500 µg kloprostenolu i 25 mg deksametazonu. Acetonid triamcinolonu (TA) jest syntetycznym kortykosteroidem o szerokim wykorzystaniu m.in. w dermatologii do leczenia takich chorób, jak: atopowe zapalenie skóry, kontaktowe zapalenie skóry, astma, alergiczne zapalenia nosa, […]
Szerzenie się, profilaktyka i terapia ważnych ekonomicznie chorób układu oddechowego świń (pleuropneumonia, mykoplazmowe zapalenie płuc)
Zapobieganie Profilaktyka pleuropneumonii musi być wielokierunkowa. Biorąc pod uwagę fakt, że wystąpienie choroby w stadach wrażliwych na zakażenie wiąże się zazwyczaj z wprowadzeniem do chlewni pozornie zdrowych nosicieli App, zasadniczym elementem w ochronie takich stad jest serologiczna kontrola wszystkich świń wprowadzanych do chlewni. W przypadku wprowadzania do stada App serododatniego zwierząt wolnych od App celowe […]
Wprowadzenie do stomatologii koni
Sondy (ryc. 3) umożliwiają dokładne oczyszczanie szpar międzyzębowych oraz fizjologicznie lub niefizjologicznie występujących nieregularności zębów. Tarniki stanowią kluczowe narzędzie pracy lekarzy weterynarii, którzy w swojej ofercie mają zabieg odontoplastyki. Jeszcze do niedawna zastosowanie znajdowały jedynie tarniki ręczne, w obecnych czasach, ze względu na dużą dostępność i przystępną cenę, coraz częściej stosowane są tarniki mechaniczne (ryc. […]
Wskazówki na wypadek widocznego niepowodzenia terapii antybiotykowej. Kryteria skutecznej terapii oraz kluczowe pytania jako 5 kroków drzewa analitycznego
Czynniki powiązane z użyciem antybiotyku w terapii: Czy wybór antybiotyku opierał się na badaniach klinicznych i dodatkowych (diagnoza, antybiogram)? Sprawdź odpowiedź na pytanie 3. Farmakokinetyka/farmakodynamika wybranego antybiotyku? Koncentracja i czas działania antybiotyku w zakażonej tkance a efektywność w stosunku do czynnika bakteryjnego wywołującego chorobę (spektrum działania antybiotyku, wrażliwość z antybiogramu – odpowiedzi na pytanie 3.). […]
Czarno na białym – mastitis okiem praktyka – rozmowa z dr. n. wet. Sebastianem Smulskim
Rozmowa z dr. n. wet. Sebastianem Smulskim, pracownikiem Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, specjalistą w dziedzinie profilaktyki i leczenia mastitis u krów, który w swoich badaniach zgłębia tematykę zapalenia gruczołu mlekowego u bydła, zarówno w aspekcie naukowym, jak i praktycznym. Większość zapaleń gruczołu mlekowego ma etiologię bakteryjną. Dlaczego, pomimo rozwoju mikrobiologii, medycyny weterynaryjnej i prowadzonych badań, […]
XVIII FORUM ZOOTECHNICZNO-WETERYNARYJNE: NOWE HORYZONTY W ROZRODZIE ZWIERZĄT
Na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu w dniach 18-19 kwietnia br. odbyło się XVIII Forum Zootechniczno-Weterynaryjne pod hasłem „Rozród zwierząt w dobie selekcji genomowej”. To wydarzenie zgromadziło liczne grono lekarzy weterynarii oraz hodowców, by omówić najnowsze osiągnięcia w dziedzinie hodowli i rozrodu zwierząt. Organizacja Forum była wspólnym przedsięwzięciem Poznańskiego Koła Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego, Wielkopolskiego Oddziału Polskiego […]