Szczepienie świń – w jakim celu i kiedy?

Choroby zakaźne, przeciwko którym istnieje w Polsce możliwość szczepienia

Choroby przewodu pokarmowego

Kolibakteriozy

Biegunki u noworodków oraz w okresie około odsadzeniowym są najczęściej spowodowane przez enterotoksyczne i enteropatogenne szczepy E. coli wytwarzające antygeny fimbrialne F4, F5, F6, F18 i F41 oraz enterotoksynę LT. W celu precyzyjnego wyboru szczepionki należy w pierwszej kolejności przeprowadzić badania laboratoryjne, tak aby w preparacie znalazły się te antygeny, które są odpowiedzialne za występowanie biegunek. Szczepienia przeciwko chorobom wywołanym przez E. coli możemy stosować zarówno u ciężarnych samic, jak i u prosiąt. Szczepienie loszek i loch ma na celu bierne uodparnianie prosiąt na kolibakteriozy wywołane przez enteropatogenne i/lub enetrotoksyczne szczepy E. coli oraz chorobę obrzękową.

Takie postępowanie pozwala zmniejszyć nasilenie objawów klinicznych kolibakterioz w postaci ciężkich biegunek u prosiąt nowo narodzonych, a także ograniczyć śmiertelność w tej grupie wiekowej. Natomiast w przypadku prosiąt odsadzonych szczepienie pozwala zmniejszyć nasilenie objawów klinicznych kolibakterioz i choroby obrzękowej oraz śmiertelność spowodowaną tymi zakażeniami. Aktywne uodpornienie prosiąt w wieku od 4 dni, przy zastosowaniu szczepionek zawierających toksynę Stx2a wytwarzaną przez szczep E. coli (z grupy STEC), pozwala obniżyć śmiertelność i zmniejszyć nasilenie objawów klinicznych w przebiegu choroby obrzękowej.

Martwicowe zapalenie jelit u prosiąt

Profilaktyka tej wysoce śmiertelnej dla prosiąt choroby wywołanej przez Clostridium perfringens typu C ma na celu zmniejszenie nasilenia objawów klinicznych i śmiertelności, zarówno w przypadku prosiąt przed odsadzieniem, jak i po nim. Efekt ten otrzymuje się poprzez szczepienie ciężarnych loszek i loch. W organizmie zaszczepionych ciężarnych samic są wytwarzane anatoksyny, które przechodzą następnie do siary i mleka. Pobrane przez prosię anatoksyny neutralizują toksyny wytwarzane przez bakterie obecne w jego przewodzie pokarmowym.

Salmonelloza

Immunizacja preparatami przeciwko chorobom wywołanym przez bakterie z gatunku Salmonella ma na celu zapobiegać rozbudowie łańcucha epizootycznego (ograniczenie siewstwa) lub znacznie zmniejszać potencjał zakażenia (zmniejszenie uciążliwości objawów chorobowych oraz ograniczenie śmiertelności). Rozważając zastosowanie szczepień, należy pamiętać o zgodności serotypu w stadzie i w szczepionce.

Rozrostowe zapalenie jelit

Szczepienie ma na celu zmniejszenie zmian chorobowych w jelitach powstałych w wyniku zakażenia bakteriami Lawsonia intracellularis, co przekłada się na zmniejszenie ryzyka nierównomiernego rozwoju zwierząt i zmniejszonych dziennych przyrostów masy ciała. Istotne jest rozpoznanie, kiedy w danym stadzie może dojść do zakażenia. Wobec czego, znając ryzyko, szczepionkę należy podać co najmniej na 3 tygodnie przed ekspozycją na patogen. Należy również pamiętać, że w szczepionce jest obecny żywy antygen Lawsonia intracellularis. Zatem aby szczepienie było skuteczne, należy zaniechać podawania leków przeciwdrobnoustrojowych na 3 dni przed planowanym szczepieniem oraz przez kolejne 3 dni po wakcynacji.

Przykładowe biopreparaty stosowane u trzody chlewnej w celu zapobiegania chorobom zakaźnym układu pokarmowego zostały przedstawione w tab. 1 oraz w tab. 2.

Choroby układu oddechowego

Pleuropneumonia

Actinobacillus pleuropneumoniae występuje w licznych wariantach, serotypach, co komplikuje skuteczną immunizację, gdyż nie obserwujemy odporności krzyżowej. Zjadliwość zarazka jest związana m.in. ze zdolnością bakterii do wytwarzania toksyn: ApxI, ApxII, ApxIII oraz ApxIV, różniących się między sobą występowaniem w poszczególnych serotypach, właściwościami hemolitycznymi oraz cytotoksycznymi. Czynne uodparnianie świń ma na celu kontrolę choroby poprzez: zmniejszenie uciążliwości objawów klinicznych, zmniejszenie śmiertelności, zminimalizowanie liczby wymaganych zabiegów i interwencji lekarsko-weterynaryjnych. Ponadto wakcynacja sprzyja zwiększeniu dziennego przyrostu żywej wagi i poprawienie efektywności wykorzystania paszy. Zastosowanie preparatów powinno być jednak poprzedzone określeniem serotypu bakterii występującym na fermie. W sytuacji fermy o niepewnym statusie oraz w tuczarniach zaleca się stosowanie szczepionek podjednostkowych.