Szczepienie świń – w jakim celu i kiedy?

Niekiedy zdarza się, że krótko po szczepieniu wybucha choroba. Należy mieć na uwadze, że szczepionki żywe (MLV) mogą po szczepieniu wywołać objawy choroby, przeciwko której szczepione było stado, szczególnie u zwierząt z obniżoną odpornością. Jednak w przypadku innych typów szczepionek objawy choroby mogą być dowodem na toczący się proces chorobowy, który został zainicjowany przed szczepieniem. Dlatego tak istotne są przegląd zwierząt przed szczepieniem i izolacja osobników wykazujących jakiekolwiek objawy chorobowe.

Od momentu pierwszego szczepienia zwierząt zwykle upływa około 3 tygodni do osiągnięcia właściwej odpowiedzi immunologicznej. Dlatego zazwyczaj po szczepieniu pierwotnym rewakcynacja ma najczęściej miejsce po 3 tygodniach. Zbyt szybkie podanie drugiej dawki szczepionki może nie przynieść żadnych efektów. Jednak zbyt długie zwlekanie z podaniem drugiej dawki może doprowadzić do rozwinięcia niewystarczającej odporności poszczepiennej. Zatem zawsze należy opierać się na zaleceniach producenta szczepionki.

Prawidłowe obchodzenie się ze szczepionką, w tym jej przechowywanie, transport oraz odpowiednia droga podania mają istotne znaczenie w skuteczności szczepień. Należy bezwzględnie przestrzegać zaleceń producenta w tych właśnie obszarach. Faktem niepodlegającym dyskusji jest termin ważności szczepionki. Nie wolno stosować szczepionek, których termin ważności już minął. Takie preparaty mogą, ale nie muszą być skuteczne, a ich zastosowanie naraża właściciela zwierząt na koszty. Należy zawsze dokładnie przeczytać ulotkę dołączoną do szczepionki, gdyż ekspozycja na światło, temperaturę wyższą lub niższą od zalecanej może w istotny sposób wpłynąć na wartość preparatu. Nieodpowiednie przygotowanie dawek szczepionek również może wpływać na obniżenie skuteczności szczepienia. Nie powinno się stosować rozpuszczalników szczepionek jednego producenta do rekonstytucji liofilizatu szczepionki innego producenta. Niewłaściwe jest również mieszanie nieprzeznaczonych do tego szczepionek w tej samej dawce. W takich sytuacjach może dojść do inaktywacji szczepionek lub niepożądanych reakcji u szczepionych zwierząt.

Antybiotyki nie powinny być stosowane w przypadku planowanego podania szczepionek żywych, na 3 dni przed szczepieniem i 3 dni po nim. Należy pamiętać, że leki przeciwbakteryjne osłabiają lub wręcz zabijają bakterie obecne w szczepionce, wobec tego immunizacja nie będzie skuteczna. Ponadto profilaktyczne stosowanie antybiotyków przyczynia się do narastania lekooporności drobnoustrojów, co w konsekwencji ogranicza możliwość leczenia zwierząt w przypadku faktycznego wybuchu choroby.

Każdy czynnik, który wpływa na funkcjonowanie organizmu, może potencjalnie wpływać także na jego zdolność do wywoływania odporności. Immunosupresja może być wynikiem: stresu, chowu w niewłaściwych warunkach środowiskowych, błędów dietetycznych, współistniejących chorób lub choćby krążenia patogenów immunosupresyjnych (takich jak wirus zespołu rozrodczo-oddechowego świń), stosowania leków immunosupresyjnych lub dysfunkcji układu odpornościowego. Oczywiście należy pamiętać, że zwierzęta w momencie szczepienia muszą być zdrowe. Jeśli widoczne są jakiekolwiek objawy choroby lub odnotowana jest gorączka, to szczepienie należy odłożyć w czasie.

Podsumowując, w celu uzyskania skutecznej ochrony przeciwko chorobom zakaźnym zwierzęta powinny być szczepione w odpowiednim czasie – zarówno dla świń, jak i dla samej choroby, przed którą chcemy ochronić stado. W pierwszej kolejności należy zastanowić się nad tym, jakie choroby stanowiły i mogą nadal stanowić zagrożenie dla zdrowia zwierząt. Zatem, jak wspomniano na początku, nie ma jednego, uniwersalnego dla wszystkich stad schematu szczepienia świń.

Główne przyczyny niepowodzeń szczepień obejmują między innymi:

• zbyt wczesne podanie szczepionki u prosiąt, gdy w ich organizmach obecne są jeszcze przeciwciała matczyne,
• podanie szczepionki w krótkim czasie po zakażeniu naturalnym,
• niewłaściwe obchodzenie się ze szczepionką,
• podanie antybiotyków w krótkim czasie przed lub po szczepieniu,
• podanie szczepionki u zwierząt w stanie immunosupresji.