Negatywne konsekwencje żywienia cieląt mlekiem odpadowym

Ukryte konsekwencje

Należy również nadmienić, że nie zawsze podawanie mleka odpadowego prowadzi do widocznych problemów zaraz po podaniu mleka skażonego konkretnym patogenem. Praktyka taka może być „bombą z opóźnionym zapłonem”. Dopiero w sytuacji, gdy w gospodarstwie wystąpią inne czynniki stresowe osłabiające odporność cieląt, konkretna jednostka chorobowa może rozwinąć się. Jednym z przykładów jest paratuberkuloza. Może zostać zdiagnozowana po długim czasie od faktycznego zarażenia się nią zwierząt.

Podawanie mleka odpadowego cielętom ma także wiele konsekwencji, które nie są obserwowane w postaci widocznego pogorszenia stanu zdrowia lub przyrostów masy ciała. Zawarte w mleku odpadowym mikroorganizmy oraz toksyny wpływają na funkcjonowanie układu immunologicznego cieląt. Z kolei obecne antybiotyki wpływają na rozwój mikrobioty jelit i żwacza. Dla przykładu, u cieląt żywionych mlekiem odpadowym obserwowano podwyższoną ekspresję markerów stanu zapalnego w nabłonku jelita cienkiego. Wynik ten był poparty również wynikami badań patomorfologicznych (21). U cieląt żywionych mlekiem odpadowym zawierającym pozostałości antybiotyków obserwuje się także zdecydowane różnice w rozwoju mikrobioty jelitowej i żwaczowej, w porównaniu do tych żywionych mlekiem świeżym, a wpływ ten wydaje się być długoterminowy (17, 19).

O ile wpływ podawania mleka odpadowego na skład mikroorganizmów zasiedlających jelita jest dość logiczny, o tyle oddziaływanie pobrania mleka odpadowego na fermentację w żwaczu jest dość niespodziewane. Pasze płynne, w tym mleko, z założenia nie dostają się do żwacza, gdyż omiją go za pomocą rynienki przełykowej (trafiają bezpośrednio do trawieńca). Biorąc to pod uwagę wpływ pobrania mleka odpadowego na rozwój fermentacji w żwaczu, musi on być wpływem pośrednim i wskazywać na oddziaływanie takiej praktyki żywienia na rozwój całego organizmu zwierząt. Z badań prowadzonych na innych gatunkach ssaków wiadomo, że takie zmiany na wczesnym rozwoju organizmu mogą mieć wpływ długoterminowy, w tym wpływać na funkcjonowanie układu immunologicznego i odporność na choroby w całym okresie użytkowania (15).

Problem antybiotykooporności

Szczególnie ważną konsekwencją podawania mleka odpadowego cielętom jest wzrost oporności mikroorganizmów na antybiotyki. Unia Europejska podjęła w ostatnich latach szereg kroków w celu ograniczenia tego bardzo niepożądanego zjawiska. Chociaż konkretne regulacje zabraniające podawania mleka odpadowego cielętom, bardzo często zawierającego pozostałości antybiotyków, nie zostały do tej pory wprowadzone (na poziomie regulacji unijnych), to praktyka taka jest „pod lupą” stosownych organów unijnych (6).

Co bardzo istotne, niemalże taki sam wzrost antybiotykooporności bakterii zasiedlających przewód pokarmowy obserwuje się u cieląt, którym podaje się mleko od krów będących w trakcie leczenia (zawierające dużą koncentrację tych środków), jak i od krów będących w okresie karencji po leczeniu (śladowe ich ilości) (5). Selekcjonowanie mleka od krów w taki sposób, aby zawierało ono jak najmniej pozostałości środków leczniczych, nie jest więc rozwiązaniem w zakresie ograniczania lekooporności mikroorganizmów bytujących w gospodarstwie.

Jednym z argumentów za tym, że żywienie cieląt mlekiem odpadowym wcale nie jest tak dużym problemem w zakresie wzrostu antybiotykooporności bakterii, może być to, że ilość takich bakterii i ich szczepów wydalanych w kale zmniejsza się po zaprzestaniu podawania takiego mleka (2, 8). Niemniej jednak każdy wzrost zużycia antybiotyków w gospodarstwie, a tym samym ekspozycji mikroorganizmów bytujących w środowisku na te środki, zwiększa ilość tych opornych (4). I w drugą stronę, każde ograniczenie ekspozycji zwierząt i bytujących w środowisku gospodarstwa mikroorganizmów na antybiotyki ogranicza skalę lekooporności.

Oczywiście nie można nie wspomnieć o ewentualnym wpływie podawania cielętom siary od krów zasuszanych pod osłoną antybiotyków na rozwój lekooporności mikroorganizmów. Analiza dostępnych badań z tego zakresu wskazuje, że takie postępowanie nie jest tak dużym problemem w zakresie wzrostu antybiotykooporności bakterii, jakim jest podawanie cielętom mleka odpadowego. Jak długo czas od podania antybiotyku do wycielenia nie jest znacznie krótszy od zalecanego okresu karencji, podawanie siary od krów zasuszanych pod osłoną antybiotyku nie prowadzi do wzrostu ilości opornych szczepów bakterii wydalanych w kale przez cielęta (5).