Choroby metaboliczne a płodność krów mlecznych

Stłuszczenie wątroby i ketoza

Organizm krowy w odpowiedzi na powstanie ujemnego bilansu energetycznego broni się poprzez wykorzystanie innych źródeł energii. Jest to strategia powszechnie spotykana u ssaków (13). U krów mlecznych na początku laktacji dochodzi do mobilizacji rezerw tłuszczowych w postaci wolnych kwasów tłuszczowych (WKT). Część z nich jest wykorzystywanych przez zwierzęta na pokrycie potrzeb energetycznych, ale znaczny procent trafia do wątroby. Tam utleniane są do dwutlenku węgla, a także trójglicerydów i ciał ketonowych. Trójglicerydy są częściowo usuwane z wątroby pod postacią VLDL (ang. very-low-density lipoproteins). Przy nadmiernej lipomobilizacji dochodzi do gromadzenia się trójglicerydów w hepatocytach, co prowadzi do stłuszczenia narządu. Ciała ketonowe, powstające podczas lipolizy, trafiają do krążenia ogólnego i tkanek. Dochodzi do ketozy, czyli niezbilansowanego wykorzystania tłuszczu zawartego w organizmie (6), któremu towarzyszą hipoglikemia i hiperketonemia. Uważa się, że uprzynajmniej u 50% krów we wczesnej laktacji dochodzi do czasowego występowania podklinicznej ketozy (6).

WKT, powstające w nadmiarze, mają wpływ na aktywność endokrynną organizmu poprzez hamowanie wydzielania insuliny czy też leptyny (1). Ta pierwsza wpływa na proces funkcjonowania jajników, z kolei poziom leptyny związany jest z uwalnianiem GnRH i całą dalszą kaskadą hormonalną. Uszkodzenie hepatocytów skutkuje zaburzeniami funkcjonowania narządu, w tym upośledzeniem syntezy cholesterolu – prekursora hormonów steroidowych, między innymi estrogenów. Ketoza znacząco zmniejsza skuteczność pierwszej inseminacji, prowadząc do pogorszenia parametrów rozrodu (11). Udowodniono również, że występowanie tej choroby metabolicznej w pierwszym tygodniu po porodzie zwiększa trzykrotnie ryzyko rozwoju zapalenia macicy, co wiązać można między innymi z negatywnym wpływem WKT na funkcjonowanie komórek układu odpornościowego – przede wszystkim neutrofili (11).

W trakci...