Żywienie psów i kotów z chorobami wątroby

Zapotrzebowanie na energię

Dostarczenie niezbędnej ilości energii oraz białka jest konieczne, aby zapobiec utracie masy ciała. U pacjentów z chorobami wątroby może dochodzić do niedożywienia, ponieważ często zdarza się, że takie zwierzęta nie mają apetytu. Tak dzieje się w ostrej niewydolności wątroby, a także w procesach przewlekłych – marskości lub zapaleniu. Jeśli zwierzę nie je wcale lub bardzo niewiele, należy rozważyć żywienie poprzez zgłębnik, w celu dostarczenia niezbędnej ilości energii i składników odżywczych. U kotów, które głodują bądź są nieprawidłowo żywione (np. niewłaściwie prowadzona dieta odchudzająca), może dojść do stłuszczenia wątroby. Karma dla kotów ze stłuszczeniem wątroby powinna dostarczać przynajmniej 4,4 kcal EM/g suchej masy (50-55 kcal/kg m.c.).

W tej sytuacji zgłębnik należy założyć jak najszybciej, aby upewnić się, że zwierzę otrzymuje odpowiednią ilość energii i białka, a odżywianie wprowadzać stopniowo (w ciągu 5-7 dni sukcesywnie pokrywając 100% zapotrzebowania). Dzienne dawki powinny być podzielone na 4-6 mniejszych posiłków, aby ograniczyć do minimum katabolizm tkanek. Dłuższe głodzenie może doprowadzić do wystąpienia objawów klinicznych encefalopatii.

Pokarm dla psów i kotów z chorobami takimi jak: przewlekłe zapalenie wątroby, nadciśnienie i zespolenie wrotne powinien dostarczać odpowiednio 4 kcal EM/g s.m. i 4,2 kcal EM/g s.m. Zastosowanie niebiałkowych źródeł energii zapobiega nadmiernemu zużyciu aminokwasów w procesie glukoneogenezy (tłuszcze i wysokostrawne węglowodany, np. ryż).

Aby skalkulować zapotrzebowanie pokarmowe zwierzęcia, należy nie tylko dokładnie określić masę ciała, ale także indeks kondycji ciała (BCS). Jeśli zwierzę ma nadwagę lub jest otyłe, dzienne zapotrzebowanie energetyczne oblicza się nie na podstawie aktualnej, a według prawidłowej masy ciała.

Psy i koty z chorobami wątroby mogą tolerować większe ilości tłuszczu (30-50% energii z diety), niż wcześniej przypuszczano, a więc obniżenie jego zawartości w pokarmie u pacjentów z chorobami wątroby nie jest uzasadnione. Wyjątkiem są zwierzęta przejawiające zaburzenia w przyswajaniu tłuszczu (np. przy towarzyszącej zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki czy niedrożności dróg żółciowych). Umiarkowana zawartość tłuszczu w diecie znacznie podwyższa smakowitość karmy. Tłuszcze są także znacznym źródłem energii, a wysoka koncentracja energii rekompensuje zmniejszony apetyt. Uważa się, że średniołańcuchowe triglicerydy (MCT) są lepiej hydrolizowane i absorbowane niż LCT (długołańcuchowe triglicerydy), co sprawia, że stanowią szybkie źródło energii przy ograniczonym wydzielaniu żółci i lipaz (nie wymagają obecności wszystkich enzymów, które biorą udział w metabolizmie tłuszczów). Niektóre diety weterynaryjne są także wzbogacone w kwasy tłuszczowe omega-3, jednak nie określono – jak dotąd – zalecanej konkretnej ilości ani odpowiedniego stosunku kwasów n-6 do n-3 w diecie.

Znaczne uszkodzenie wątroby prowadzi do zaburzeń metabolizmu glukozy, które mogą objawiać się hiperglikemią. Tak dzieje się w zaawansowanych stanach przewlekłego zapalenia wątroby, a także w zespoleniu wrotno-obocznym. Jest to związane przede wszystkim z niezdolnością wątroby do utrzymania prawidłowego zapasu glikogenu lub syntezy glukozy z aminokwasów. Wysokostrawne węglowodany znajdujące się w ryżu czy makaronie są wchłaniane w odcinku bliższym jelit i stanowią dobre źródło energii. Podawanie kilku małych posiłków (co 3-4 h) pozwoli na utrzymanie odpowiedniego stężenia glukozy we krwi. Węglowodany nie powinny stanowić więcej niż 45% energii z diety u psów, a u kotów maksymalnie 35%, ponieważ gatunek ten charakteryzuje się ograniczoną możliwością trawienia węglowodanów.

Korzystny wpływ na pacjentów z encefalopatią ma podawanie laktulozy (doustnie lub w postaci wlewu doodbytniczego, w połączeniu z antybiotykoterapią). Laktuloza nie wchłania się w jelicie cienkim, tylko podlega procesowi fermentacji bakteryjnej w okrężnicy do lotnych kwasów tłuszczowych. Powoduje to zakwaszenie środowiska, a przez to zwiększone powstawanie zjonizowanej postaci amoniaku, niepodlegającej wchłanianiu, pobudzenie motoryki okrężnicy i hamowanie rozwoju bakterii proteolitycznych, wytwarzających amoniak w okrężnicy. Podobne działanie wykazują fruktooligosacharydy (źródło włókna rozpuszczalnego). W dietach domowych poleca się podawanie kleiku z siemienia lnianego lub nasion psyllium (łyżeczka/5 kg masy ciała/posiłek). Z kolei włókno nierozpuszczalne (lignina, celuloza) usprawnia pasaż jelitowy, zapobiega zatwardzeniom i wiąże toksyny. Oba rodzaje włókna (rozpuszczalne i nierozpuszczalne) absorbują kwasy żółciowe w świetle jelit i sprzyjają ich wydzielaniu.