Alergie pokarmowe u psa
dr inż. Jacek Wilczak
ekspert Doliny Noteci, specjalista w zakresie żywienia, dietoprofilaktyki i dietoterapii schorzeń metabolicznych. Zwolennik racjonalnego i naukowo umocowanego żywienia psów i kotów. Adiunkt w Zakładzie Dietetyki Wydziału Medycyny Weterynaryjnej SGGW w Warszawie.
Opiekun czekoladowego labradora i trójkolorowego cavaliera – więc z autopsji wie, jak ważna dla prawidłowego wzrostu i rozwoju każdego psa jest właściwie zbilansowana dieta.
Wśród chorób, które są wyjątkowo dokuczliwe dla psów, jedną z czołowych pozycji zajmują alergie pokarmowe. Wraz z nietolerancjami i zatruciami pokarmowymi są one określane jako niepożądane reakcje na pokarm. Nietolerancja składników pokarmowych w przypadku zwierząt towarzyszących ma podłoże zarówno immunologiczne (alergie pokarmowe), jak i nieimmunologiczne (nietolerancje pokarmowe).
Alergia pokarmowa to specyficzna immunologiczna odpowiedź organizmu na kontakt z alergenem – białkiem, mniejszymi polipeptydami czy lipoproteinami. Zakłada się, że najczęstszymi alergenami są rozpuszczalne w wodzie glikoproteiny, o masie cząsteczkowej w zakresie 10-60 kDa, odporne na działanie wysokiej temperatury oraz środowiska zarówno kwaśnego, jak i zasadowego. Często alergenem jest specyficzna budowa białka występująca w danym jego źródle. Za najczęstsze alergeny uważa się: białko jaja kurzego, orzechy, mleko, soję, ryby czy pszenicę.
W badaniach epidemiologicznych dotyczących psów zauważono, że w 65% stwierdzonych przypadków alergii głównym alergenem były wołowina, nabiał i pszenica, a w 25% były to: kurczak, jaja kurze, jagnięcina i soja (1). Białkiem o potencjalnie wyższym wskaźniku alergenności są białka pochodzenia zwierzęcego, ale wskazanie na konkretne jego źródło jest problematyczne. Zdolność wywołania reakcji alergicznej u każdego ze zwierząt jest sprawą indywidualną. Dlatego nie powinno się bez potwierdzenia zakładać alergenności żadnego z rodzajów białka, w tym białek kurczaka, co jest często zakładane z góry przez opiekunów psów lub nawet lekarzy weterynarii.
Czynnikami przyczyniającymi się do specyficznej immunologicznej reakcji na składniki pokarmowe są wszystkie prowadzące do uszkodzenia warstwy śluzowej przewodu pokarmowego. Hamują one skuteczne trawienie białek, a w wyniku działania niecałkowicie strawionego białka, oraz tego o niskim współczynniku strawności, dochodzi do zwiększonej przepuszczalności nabłonka. W wyniku uszkodzenia połączeń międzykomórkowych oraz powstawania zmian zapalnych w warstwie śluzowej przewodu pokarmowego alergiom pokarmowym towarzyszą objawy podobne do nietolerancji pokarmowej.
Inny rodzaj czynników jest zależny od wadliwej immunomodulacji wynikającej z obniżonej sekrecji przeciwciał IgA, wadliwej aktywacji układu GALT (ang. gut-associated lymphoid tissue) oraz niewłaściwej aktywacji układu monocytów, czyli komórek, które wchodzą w skład leukocytów. Uważa się, że reakcję immunologiczną powoduje przejściowy lub powtarzający się w pewnych odstępach czasu kontakt z antygenem, a nie stała jego obecność w karmie – co utrudnia dodatkowo prawidłową diagnozę.
Alergiom pokarmowym najczęściej towarzyszą objawy skórne, a rzadziej dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, które mogą, ale nie muszą towarzyszyć zmianom skórnym. Często zapalenie ucha zewnętrznego może towarzyszyć alergii pokarmowej. Reakcje alergiczne mogą przybierać różne formy. Zwykle jednak system odpornościowy reaguje na alergen produkcją przeciwciał, które pobudzają inne komórki, np. komórki tuczne, do uwalniania substancji wywołujących stan zapalny.
Zarówno w przypadku alergii, jak i nietolerancji pokarmowych, zaleca się wprowadzenie diety eliminacyjnej, polegającej na wykluczeniu czynników działających niekorzystnie. Jedną z wygodnych i pewnych form diety, która w największym stopniu spełnia wymogi przeciwalergiczne, jest dieta monobiałkowa.
Karmę monobiałkową należy stosować w dwóch przypadkach: kiedy podejrzewamy alergię pokarmową i chcemy zdiagnozować, które z białek jest jej przyczyną, oraz przy już zdiagnozowanej alergii pokarmowej. W pierwszym przypadku dużym problemem jest prawidłowe wskazanie białka alergizującego. Reakcję immunologiczną powoduje przejściowy lub powtarzający się w pewnych odstępach czasu kontakt z antygenem, a nie stała jego obecność w karmie – co utrudnia dodatkowo prawidłową diagnozę. Chcąc postąpić prawidłowo, należy najpierw przez okres kilku dni zastosować dietę eliminacyjną pozbawioną białka pochodzenia zwierzęcego podejrzewanego o powodowanie objawów alergii. Dopiero potem można wprowadzać poszczególne karmy monobiałkowe. Obserwacja jest podstawowym czynnikiem diagnostycznym. Jeśli objawy alergii ustępują, to istnieje większa pewność, że zastosowane w karmie białko jest odpowiednie – co wcale nie wyklucza nawrotu objawów po pewnym czasie.
Karma monobiałkowa bazuje wyłącznie na surowcach stanowiących źródło białka pochodzącego z jednego gatunku mięsa. Białka mięśniowe oraz te występujące w cytozolu czy osoczu zwierzęcia należącego do danego gatunku posiadają specyficzny skład aminokwasowy. Dzięki temu układ odpornościowy nie traktuje go jako białka obcego i nie uruchamia procesów inaktywujących, którym np. towarzyszy ostra reakcja zapalna. Z tego powodu wprowadzenie do diety psa-alergika karmy monobiałkowej daje szansę na dokładne dopasowanie takiego białka, które staje się niewidoczne dla komórek jego układu odpornościowego. Jednocześnie należy zaznaczyć, że karmy monobiałkowe, ze względu na ich długotrwale stosowanie w żywieniu psa, muszą należeć do kategorii karm pełnoporcjowych. Takie karmy pokrywają zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze we właściwych ilościach i proporcjach.
Piśmiennictwo
- Mueller R.S., Olivry T., Prélaud P.: Critically appraised topic on adverse food reactions of companion animals: common food allergen sources in dogs and cats. „BMC Vet Res”, 2016, 12, 9.
dr inż. Jacek Wilczak
alergie pokarmowe
Mogą zainteresować Cię również
Znajdź swoją kategorię
2608 praktycznych artykułów - 324 ekspertów - 22 kategorii tematycznych
Weterynaria w Terenie
Ogólnopolski Dzień Koni
Koń od setek lat zajmował stałe miejsce w polskim krajobrazie, w polskim życiu, i w polskiej symbolice narodowej. Stanowił również symbol bogactwa, bowiem nie każdego było na niego stać. Zwierzęta te przez długi czas były popularnymi zwierzętami pociągowymi, pełniły też funkcje transportowe czy pracowały w gospodarstwach. Rozwój techniki zmienił jednak nieco rolę koni, we współczesnym […]
Podkliniczny niedobór wapnia i jego wpływ na wyniki rutynowych badań laboratoryjnych w różnych okresach laktacji u krów mlecznych
Title Swine pleuropneumonia – diagnostics and management Streszczenie Obserwacje epizootiologiczne oraz wyniki badań klinicznych, anatomopatologicznych i laboratoryjnych prowadzonych w chlewniach średnio- i wielkotowarowych, w których stwierdzano nagłe zachorowania – z ostrymi objawami ze strony układu oddechowego, przede wszystkim wśród warchlaków i tuczników – wskazują, że ich przyczyną dość często bywa pleuropneumonia świń. Czynnikiem etiologicznym tej […]
Szerzenie się, profilaktyka i terapia ważnych ekonomicznie chorób układu oddechowego świń (pleuropneumonia, mykoplazmowe zapalenie płuc)
Streszczenie Pleuropneumonia i mykoplazmowe zapalenie płuc są chorobami układu oddechowego świń, które wywołują szczególnie duże straty ekonomiczne. Rozpoznawanie wymienionych chorób jest stosunkowo proste. Profilaktyka oparta jest na stosowaniu szczepionek. W Polsce dostępnych jest wiele szczepionek przeciwko MPS oraz kilka biopreparatów przeciwko App. Ich efektywność jest zróżnicowana i zależna od właściwości szczepów wywołujących choroby oraz składu […]
Wprowadzenie do stomatologii koni
Streszczenie Stomatologia koni jest dziedziną medycyny weterynaryjnej, w której nadal jest więcej pytań niż odpowiedzi. Jednak ze względu na dynamiczny jej rozwój, a także rosnącą świadomość właścicieli koni oraz profesjonalistów zajmujących się ich obsługą i treningiem zapotrzebowanie na usługi z tego obszaru stale rośnie. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów, lekarze weterynarii specjalizujący się w stomatologii koni […]
Wskazówki na wypadek widocznego niepowodzenia terapii antybiotykowej. Kryteria skutecznej terapii oraz kluczowe pytania jako 5 kroków drzewa analitycznego
Analiza oceny przypadków klinicznych przy podejrzeniu braku skuteczności działania antybiotyków. Jak powinno wyglądać drzewo decyzyjne i na jakie pytania należy podczas takiej analizy odpowiedzieć? Co zrobić, aby zwiększyć skuteczność terapii? Czasem wystarczy tylko odpowiedzieć na kilka prostych pytań. Z punktu widzenia hodowcy główne kryteria oceny terapii przeciwbakteryjnej to wyraźne złagodzenie, a następnie ustąpienie objawów klinicznych […]
Czarno na białym – mastitis okiem praktyka – rozmowa z dr. n. wet. Sebastianem Smulskim
Rozmowa z dr. n. wet. Sebastianem Smulskim, pracownikiem Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, specjalistą w dziedzinie profilaktyki i leczenia mastitis u krów, który w swoich badaniach zgłębia tematykę zapalenia gruczołu mlekowego u bydła, zarówno w aspekcie naukowym, jak i praktycznym. Większość zapaleń gruczołu mlekowego ma etiologię bakteryjną. Dlaczego, pomimo rozwoju mikrobiologii, medycyny weterynaryjnej i prowadzonych badań, […]
XVIII FORUM ZOOTECHNICZNO-WETERYNARYJNE: NOWE HORYZONTY W ROZRODZIE ZWIERZĄT
Na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu w dniach 18-19 kwietnia br. odbyło się XVIII Forum Zootechniczno-Weterynaryjne pod hasłem „Rozród zwierząt w dobie selekcji genomowej”. To wydarzenie zgromadziło liczne grono lekarzy weterynarii oraz hodowców, by omówić najnowsze osiągnięcia w dziedzinie hodowli i rozrodu zwierząt. Organizacja Forum była wspólnym przedsięwzięciem Poznańskiego Koła Polskiego Towarzystwa Zootechnicznego, Wielkopolskiego Oddziału Polskiego […]