Współpraca i wzajemna pomoc w relacji zwierzę − człowiek na przykładzie współpracy z psem. Cz. II

Dlaczego zwierzęta chcą współpracować z ludźmi? Czy skłonność ta wykształciła się przez celowe działania człowieka w procesie udomowiania zwierząt, czy jest to przeniesienie cech i zachowań, jakie zwierzęta wykazywałyby wobec siebie, gdyby żyły w naturalnych warunkach? Czy to kwestia wzajemnego zapewniania sobie zysków – człowiek zapewniający zwierzęciu jedzenie, bezpieczeństwo i wygodę, zwierzę – zapewniające człowiekowi towarzystwo, rozrywkę i realizację potrzeby bliskości?

Wymiana korzyści

Badania zachowania zwierząt wobec siebie pokazują, że pomaganie i współpraca są związane z możliwością osiągania pewnych korzyści. Bezpośrednich – zdolność do przeżycia i stworzenia sobie warunków do rozmnażania lub pośrednich – zwiększenie szans na przekazanie swoich genów (większa skłonność do pomagania krewnym niż obcym) (1). Kompetencje społeczne prowadzące chociażby do znajomości swoich sąsiadów (na przykładzie wiewiórek amerykańskich) pozwalają na zapewnienie sobie większego spokoju, możliwość spędzania czasu w gnieździe i zmniejszenia czujności (2). Myśląc o relacji człowiek − zwierzę (pies), kwestia wzajemnych korzyści wydaje się być oczywista. Wyręczamy naszych pupili w zdobywaniu jedzenia, zapewniamy im komfort życia, dbamy o ich zdrowie. Skłonność do pomagania i współpracy okazałaby się więc tu cechą adaptacyjną. Obecność zwierząt w naszym życiu pozwala nam − ludziom − czuć szczerą wdzięczność, bezwarunkowe oddanie i bezpieczną bliskość, o które łatwiej w relacji ze zwierzętami niż z ludźmi. Co ciekawe, naukowcy odkryli podstawy, aby sądzić, że taka relacja również zwierzętom daje pewne „emocjonalne” korzyści. Dowiedziono, że komunikacja człowiek − pies wpływa na zwiększenie poziomu oksytocyny w psich organizmach. Kluczem jest tu wykształcona komunikacja oparta na kontakcie wzrokowym. Okazuje się, że już samo patrzenie sobie z psem w oczy wpływa na zmiany hormonalne wzmacniające wzajemną więź (3).

Ewolucja i udomowienie

Wpływu kontaktu wzrokowego na...