Odczuwanie bólu i jego negatywny wpływ na zachowanie oraz stan emocjonalny psów. Etyczne aspekty kontroli bólu u psów

Rozpoznawanie bólu

Rozpoznanie i ocena bólu są pierwszymi krokami w kierunku efektywnego jego leczenia. Do oceny natężenia bólu stosuje się różne skale. Głównym celem skali jest ustalenie stopnia nasilenia bólu w czasie oraz skuteczności stosowanego leczenia przeciwbólowego. Najczęściej stosowana jest skala numeryczna (Numerical Rating Scale, NRS), która opisuje ból za pomocą cyfr od 0-10, gdzie 0 oznacza brak bólu, a 10 to ból najsilniejszy. Często także jest stosowana prosta skala opisowa (Simple Descriptive Scale, SDS), która określa siłę bólu pięciostopniowo:

brak bólu → łagodny → umiarkowany → silny → bardzo silny.

Do oceny odczuwania bólu występującego u psów bardzo przydatny jest „Kwestionariusz Glasgow”, który w uporządkowany sposób pomaga obserwować poszczególne zachowania psa mogące sugerować występowanie bólu. Ocena wg kwestionariusza powinna być dokonywana przez obserwatora stojącego na zewnątrz kojca, w którym znajduje się pies. Obserwator powinien być normalnie ubrany, bez fartucha lekarskiego, bo strój lekarski może budzić u psa konkretne skojarzenia.

Ocena bólu występującego u psów wg „Kwestionariusza Glasgow”

1. Postawa psa, czy pies:
   a) jest nieruchomy, usztywniony (4),
   b) ma podkasany, łukowato wygięty grzbiet (3),
   c) jest nerwowy, nie może sobie znaleźć miejsca (2),
   d) jest zaniepokojony (1),
   e) jest rozluźniony (0).
2. Jeśli pies wokalizuje, czy jest to:
   a) wycie (3),
   b) mruczenie i jęczenie (2),
   c) płaczliwe skomlenie lub skowyt (1),
   d) nie wydaje dźwięków (0).
3. Jeżeli pies koncentruje się na chorej części ciała, czy jest to:
   a) gryzienie bolącego miejsca (4),
   b) drapanie bądź ocieranie bolącej części ciała (3),
   c) lizanie (2),
   d) spoglądanie na bolące miejsce (1),
   e) ignorowanie tej okolicy ciała (0).
   Następnie obserwator powinien podejść do kojca i zawołać psa po imieniu, otworzyć kojec i zachęcić psa do podejścia.
4. Na podstawie obserwacji należy określić zachowania psa jako:
   a) depresyjne, nie reaguje na bodźce (4),
   b) zaniepokojony, lękliwy, nerwowy (3),
   c) brak zainteresowania otoczeniem, nie odpowiada na zachęty obserwatora (2),
   d) cichy, obojętny (1),
   e) zadowolony i poszukujący kontaktu (0).
   Następnie należy obserwować reakcję psa na bodziec stymulujący, np. zabawkę, smakołyk, i ocenić jego mobilność. W dalszym etapie przypina się psu smycz i zachęca się go do wyjścia z kojca i spacerowania na smyczy poza kojcem. Tego badania nie przeprowadza się u psów z uszkodzeniem kręgosłupa, miednicy, ze złamaniami kończyn oraz kiedy wymagana jest asysta przy podnoszeniu się psa.
5. Należy ocenić, czy w czasie testu pies:
   a) odmawia poruszania się (4),
   b) jest usztywniony (3),
   c) powoli i z oporem wstaje i siada (2),
   d) kuleje (1),
   e) porusza się normalnie (0).
   Kolejny punkt badania to sprawdzenie reakcji psa na dotyk. Polega na lekkim uciskaniu dwoma palcami okolicy ciała w odległości ok. 5 cm od bolącego miejsca. Jeśli dotknięcie bliskiej okolicy nie jest możliwe, należy sprawdzić najbliższy punkt od bolącego miejsca, w którym pies akceptuje dotyk.
6. Podczas próby dotyku należy obserwować, czy pies:
   a) skomli (5),
   b) kłapie zębami (4),
   c) warczy i broni dostępu do bolącego miejsca (3),
   d) wzdryga się, unika dotyku (2),
   e) rozgląda się wokoło (1),
   f) nie reaguje (0).