Regularne odrobaczanie psów i kotów towarzyszących – dlaczego jest ważne?

Prof. Caroline Frey Dipl. EVPC
Współdyrektor Instytutu Parazytologii

Koty i psy są ukochanymi członkami rodziny i żyją blisko ludzi. Mają pozytywny wpływ na nasze zdrowie psychiczne, a często także na zdrowie fizyczne, dostarczając nam więcej ruchu. Mogą jednak zarazić się pasożytami potencjalnie przenoszonymi na ludzi, tak zwanymi pasożytami odzwierzęcymi. Pasożyty te mogą nie tylko wpływać na zdrowie naszych pupili, ale także powodować problemy u ludzi. Najbardziej narażone są małe dzieci, osoby starsze oraz osoby z osłabionym układem odpornościowym.

Kilka gatunków robaków ma potencjał zoonotyczny: istnieją dość powszechne nicienie (glisty) Toxocara canis u psów i T. cati u kotów, które mogą powodować migrację larw u ludzi, prowadząc do eozynofilii i niespecyficznych objawów, takich jak swędzenie lub bóle brzucha, ale także do problemów ze wzrokiem lub ośrodkowym układem nerwowym. Ponadto larwy Strongyloides stercoralis i tęgoryjców wysysających krew (Ancylostoma spp.) oraz inne pasożytnicze nicienie, głównie psów, mogą przedostać się do organizmu człowieka przez skórę, a następnie przemieszczać się przez płuca i powodować uszkodzenia po drodze. S. stercoralis mogą nawet osiągnąć dorosłość w jelitach człowieka i powodować zapalenie jelit, a u pacjentów z obniżoną odpornością także zagrażające życiu hiperinfekcje i rozprzestrzenić się poza jelitami.

Nie tylko glisty, ale także tasiemce są znanymi przyczynami chorób odzwierzęcych. Zwłaszcza pasożyty z rodziny Taeniidae, z dużymi tasiemcami Taenia spp., ale i bardzo małymi Echinococcus spp. stanowią zagrożenie dla zdrowia ludzi. Koty i psy przenoszą dorosłe osobniki w jelitach i wydalają jaja, które są inwazyjne bezpośrednio w kale. Po spożyciu przez ludzi larwy tasiemców mogą rozwijać się w wątrobie i innych narządach, powodując problemy porównywalne z rozwojem nowotworów złośliwych. Bąblowica jednojamowa wywołana przez formę larwalną E. granulosus pierwszego stadium oraz bąblowica alweolarna wywoływana przez E. multilocularis są chorobami, które mogą mieć bardzo negatywny wpływ na zarażonych ludzi.

Utrzymanie kotów i psów wolnych od robaków jest więc ważne nie tylko dla ich zdrowia, ale także dla zdrowia ich opiekunów. Zwłaszcza jeśli małe dzieci, osoby starsze lub osoby z upośledzonym układem odpornościowym mieszkają w tym samym gospodarstwie domowym co zwierzęta domowe, bardzo ważne jest regularne odrobaczanie lub testowanie w kierunku pasożytów i odrobaczanie w przypadku pozytywnych wyników.

Co oznacza „regularne odrobaczanie”? W rzeczywistości zależy to od ryzyka zarażenia kotów i psów, które jest bezpośrednio związane z ich wiekiem, nawykami żywieniowymi i okolicznościami życiowymi. Europejska Rada Konsultacyjna ds. Parazytoz Zwierząt Towarzyszących (ESCCAP) wydaje wytyczne dotyczące odpowiedniej częstotliwości leczenia dla poszczególnych psów i kotów. Zalecana częstotliwość odrobaczania lub badania wynosi 1-2 razy w roku w przypadku zwierząt o bardzo niskim ryzyku zarażenia i maksymalnie raz w miesiącu w przypadku zwierząt, które np. wędrują swobodnie lub żywią się surowym mięsem/wnętrznościami lub zdobyczą.

Uzasadnieniem takiej częstotliwości podawania jest to, że jeden z najbardziej niebezpiecznych dla ludzi pasożytów przenoszonych drogą pokarmową, E. multilocularis (van der Giessen i wsp., 2021 r.), potrzebuje około 28 dni, zanim rozpocznie wydalanie jaj do jelit psów, lub rzadziej, kotów. Leczenie zwierząt raz w miesiącu środkiem przeciwko tasiemcom (np. zawierającym prazykwantel lub epsiprantel) pozwala na przerwanie cyklu rozwojowego tasiemca, dzięki czemu środowisko nie zostanie zanieczyszczone niezwykle opornymi i inwazyjnymi jajami.

Jeśli w tym samym czasie należy również zwalczać glisty, a nawet pasożyty zewnętrzne, zaleca się stosowanie środka przeciwrobaczego o szerokim spektrum działania, zawierającego co najmniej dwie substancje czynne. Dostępnych jest wiele różnych produktów, zarówno do stosowania doustnego, jak i preparatów do nakrapiania, zawierających różne substancje czynne – więc większość opiekunów zwierząt znajdzie produkt, który będzie odpowiadał im i ich pupilowi.

Jeśli Twój zwierzak ma podwyższone ryzyko zarażenia, ale nie chcesz leczyć go raz w miesiącu, alternatywą jest comiesięczne badanie próbki kału w kierunku obecności stadiów pasożytniczych wydalanych przez Twojego zwierzaka. Oznacza to jednak zaakceptowanie, w najgorszym przypadku, kilkutygodniowego okresu, w którym jaja lub larwy pasożyta są wydalane.

Przenoszenie pasożytów odzwierzęcych na ludzi można w pewnym stopniu ograniczyć poprzez ścisłą higienę rąk, prawidłowe usuwanie kału z odpadami domowymi, niekarmienie zwierząt surowym mięsem/wnętrznościami i niepozwalanie im na swobodne wędrowanie. Jeśli jednak u Twojego zwierzaka zostanie wykryta inwazja pasożytnicza lub jeśli chcesz, aby zwierzę było wolne od pasożytów ze względu na dobro jego i rodziny, najbezpieczniejszym rozwiązaniem będzie regularne odrobaczanie.

Piśmiennictwo

1. van der Giessen J, Deksne G, Gómez-Morales MA, Troell K, Gomes J, Sotiraki S, Rozycki M, Kucsera I, Djurković-Djaković O, Robertson LJ. Surveillance of foodborne parasitic diseases in Europe in a One Health approach. Parasite Epidemiol Control. 2021

PL-MSP-0027-2022