Opieka śród- i pooperacyjna pacjentów z kamicą pęcherza moczowego

Diagnostyka

Rozpoznawanie kamicy moczowej opiera się na dobrym wywiadzie klinicznym (wcześniejsze problemy z układem moczowym, predyspozycje rasowe) oraz badaniu klinicznym i zleconych badaniach dodatkowych. Duże kamienie mogą być wyczuwalne palpacyjnie, jednak często omacywanie pęcherza jest bolesne z powodu podrażnienia mechanicznego i zapalenia. Cewka moczowa powinna być także omacywana w kierunku obecności nieprawidłowych mas. U samców i samic część miedniczną cewki moczowej można badać palpacyjnie przez prostnicę, a u dużych suk – także przez pochwę. U kotów badanie wykonuje się tylko przez powłoki brzuszne.

Większość kamieni moczowych u psów lokalizuje się w pęcherzu moczowym lub cewce, a niewielki procent – w nerce lub moczowodach. W konsekwencji często obserwuje się objawy kliniczne zapalenia pęcherza moczowego: krwiomocz, częstomocz, dysuria, stranguria oraz pollakisuria. Badania krwi i moczu są pomocne w celu określenia stanu ogólnego pacjenta oraz wykluczenia innych jednostek chorobowych oraz stwierdzenia ewentualnej infekcji lub azotemii, jednak na ich podstawie nie możemy ustalić rozpoznania kamicy moczowej.

Podwyższone stężenie mocznika i kreatyniny przy prawidłowym ciężarze właściwym moczu sugeruje azotemię zanerkową lub przednerkową. Przy niedrożności cewki moczowej mogą się pojawić fałszywa glikozuria (bez podwyższenia stężenia cukru we krwi) oraz hiperkaliemia. Badania hematologiczne pozwalają ocenić stopień niedokrwistości oraz odwodnienia u zwierząt z krwiomoczem.

Badając mocz, określamy zapach, barwę, przejrzystość, ciężar właściwy, odczyn, badamy osad pod mikroskopem oraz wykonujemy posiew moczu, którego wynik jest bardzo ważny u większości zwierząt z objawami urologicznymi.

Najpowszechniejszą metodą rozpoznawania kamicy jest badanie ultrasonograficzne i radiograficzne. Badanie ultrasonograficzne pozwala na określenie lokalizacji kamieni w pęcherzu oraz ich kształtu. Liczba kamieni moczowych ustalona w badaniu ultrasonograficznym jest niepewna. Badanie należy wykonywać na wypełnionym pęcherzu. Zwykle znalezienie wtrętów mineralnych w pęcherzu jest łatwe (wyjątek stanowią małe, pojedyncze kamienie).

Widoczne są one jako hiperechogeniczne zmiany z towarzyszącym cieniem akustycznym, o ile ich wielkość przekracza 2 mm. Wielkość cienia zależy od wielkości kamienia, jego składu oraz zastosowanej do badania głowicy. Opróżniony pęcherz oraz pęcherzyki gazu (najczęściej występujące po cewnikowaniu) dające hiperechogeniczne cienie akustyczne uniemożliwiają uzyskanie prawidłowego obrazu. Kamienie w pęcherzu moczowym można stwierdzić przypadkowo podczas badania przeglądowego jamy brzusznej.

Radiogramy powinny być wykonane przed opróżnieniem pęcherza, ponieważ w wypełnionym pęcherzu moczowym są lepiej widoczne niż w pustym. Najlepiej, żeby w trakcie badania okrężnica była pusta, gdyż masy kałowe mogą przesłaniać kamienie w drogach moczowych. Wszystkie kamienie wykazują wystarczające cieniowanie, dlatego brak cieniowania wcale nie wyklucza obecności kamieni. Kamienie niecieniujące (cystynowe, moczanowe, niewielkiej średnicy trójfosforany) można wykazać za pomocą cystografii z podwójnym kontrastem lub pneumocystografii. Do kamieni dobrze cieniujących należą struwity oraz krzemiany.

Po zlokalizowaniu kamieni w układzie moczowym oraz określeniu ich wielkości powinno się wybrać jak najmniej inwazyjną metodę ich usunięcia. Ustalenie ich składu chemicznego pozwala wprowadzić leczenie minimalizujące nawroty choroby. Do metod usuwania kamieni z pęcherza moczowego należą: chirurgiczne usuwanie kamieni, wypłukiwanie kamieni przez cewkę oraz ich rozpuszczanie farmakologiczne lub za pomocą diety.