Choroby towarzyszące cukrzycy

Neuropatie cukrzycowe

Neuropatia cukrzycowa to uszkodzenie obwodowego układu nerwowego spowodowane wpływem przewlekłej hiperglikemii na czynność i strukturę nerwów. U ludzi najczęściej odnotowuje się ją w przebiegu cukrzycy typu II, jednak pacjenci z cukrzycą typu I także są na nią narażeni (20, 21).

Jawne objawy neuropatii cukrzycowej u psów występują stosunkowo rzadko. Oprócz wcześniej wspomnianego bezpośredniego wpływu na narząd wzroku spotykane są przypadki z obniżonymi odruchami rdzeniowymi, zanikiem mięśni czy niedowładami (9). Odnotowywano także przypadki związanego z cukrzycą zespołu Hornera, który charakteryzuje się objawami okulistycznymi pojawiającymi się przy uszkodzeniu włókien unerwiających gałkę oczną i okoliczne mięśnie (9, 16). Jest to najczęściej zaburzenie jednostronne, obserwuje się opadanie powieki górnej (łac. ptosis), wciągnięcie gałki ocznej w głąb oczodołu, wypadnięcie trzeciej powieki (łac. endophtalmus), zwężenie źrenicy (łac. myosis), rozszerzenie naczyń skórnych oraz przejściowe obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego (16).

U kotów w przebiegu neuropatii cukrzycowej występuje szerokie spektrum nasilenia objawów klinicznych: od łagodnych do ciężkich dysfunkcji neurologicznych. Najbardziej charakterystycznym objawem jest postawa stopochodna, czyli poruszenie się na całej stopie. Obserwuje się także trudności w skakaniu, zaniki mięśniowe w kończynach miednicznych, osłabienie odruchu rzepkowego, a także nadwrażliwość na dotyk (hiperestezja). Mizisin i wsp. przeprowadzili badanie, w którym wykazano, że koty z cukrzycą miały znacznie zmniejszone przewodnictwo w nerwach ruchowych i czuciowych w porównaniu z kotami bez cukrzycy. Deficyty przewodzenia częściej odnotowywano w kończynach miednicznych, rzadziej w piersiowych. Z kolei w badaniach histopatologicznych włókien nerwowych chorych kotów odnotowano uszkodzenie osłonki mielinowej, zmiany zwyrodnieniowe i proliferacyjne komórek Schwanna. U zwierząt z najpoważniejszymi dysfunkcjami neurologicznymi widoczna była degeneracja aksonów (21).

Choroby sercowo-naczyniowe

Kolejnymi przypadłościami towarzyszącymi cukrzycy u zwierząt domowych są choroby układu krążenia. Neuropatia sercowo-naczyniowa jest istotnym, przewlekłym powikłaniem cukrzycy. W jej przebiegu dochodzi do uszkodzenia autonomicznych włókien nerwowych (w szczególności nerwu błędnego) unerwiających serce i naczynia krwionośne. Doprowadza do zaburzeń rytmu serca takich jak tachykardia spoczynkowa lub nietolerancja wysiłkowa (22, 23). Kenefick i wsp. określili za pomocą neuroskopu sercowy wskaźnik aktywności przywspółczulnej (CIPA, ang. cardiac index of parasympathetic activity) dla 25 psów z cukrzycą i 23 psów klinicznie zdrowych. Średnie i mediany wartości CIPA były znacząco niższe w grupie diabetyków. Można stwierdzić, że występowały różnice w napięciu nerwu błędnego między dwoma grupami psów, co doprowadziło do neuropatii autonomicznej (23).

Odnotowywano także przypadki miażdżycy tętnic wieńcowych u psów z cukrzycą. W przebiegu DM dochodzi do wzmożonej lipolizy, a w konsekwencji do lipemii, która stanowi jeden z głównych czynników rozwoju miażdżycy. Jednak wtórne hiperlipidemie stosunkowo rzadko prowadzą do rozwoju atherosclerosis. Objawy u psów często są łagodne i nie prowadzą do tak poważnych zaburzeń jak w przypadku ludzi. Prawdopodobnie objawy są za mało widoczne lub są maskowane przez chorobę podstawową. Należy jednak pamiętać, że przy widocznej hiperlipidemii przy pobieraniu krwi lub wysokim stężeniu cholesterolu i trójglicerydów powinno się dokładniej ocenić potencjalne objawy miażdżycowe. W przebiegu atherosclerosis może dojść do niedrożności tętnic i zawałów (2, 24).

U diabetyków może dochodzić do niewydolności serca charakteryzującej się dysfunkcją rozkurczową. U ludzi schorzenie to jest częste w przypadku cukrzycy typu II. Pereira i wsp. przeprowadzili sześciomiesięczne badanie z udziałem kotów ze zdiagnozowanym DM i dysfunkcją rozkurczową. Zaobserwowano, że pomimo wdrożonego leczenia niewydolność serca postępowała. U kotów ze zdiagnozowaną wcześniej chorobą serca rozwój cukrzycy może stanowić istotne, dodatkowe zagrożenie dla zdrowia (25).