Diagnostyka wątroby – szersze spojrzenie

Wątroba nie bez przyczyny jest jednym z największych narządów wewnętrznych u ssaków. Zachodzi w niej ok. 1500 reakcji biochemicznych, które związane są między innymi z metabolizmem cukrów, tłuszczów, białek oraz wielu ksenobiotyków. Jak powszechnie wiadomo, etiologia dysfunkcji wątroby może być zróżnicowana, a u przyczyn zaburzeń pracy tego narządu mogą leżeć choroby zakaźne, genetyczne, autoimmunologiczne, metaboliczne i rozmaite zatrucia. Toteż interpretacja badań markerów diagnostycznych powiązanych z wątrobą może niejednokrotnie nastręczać problemów.

Wywiad kliniczny

Na ogół diagnostyka rozpoczyna się od zebrania wywiadu klinicznego i określenia ogólnego stanu pacjenta. Następnie lekarz wykonuje badanie palpacyjne. Równolegle powinno wykonać się badanie USG oraz określenie podstawowych parametrów dotyczących pracy wątroby w surowicy krwi, do których należą: aminotransferaza alaninowa (ALT), aminotransferaza asparaginianowa (AST), bilirubina, gamma-glutamylotranspeptydaza (GGTP), fosfataza alkaliczna (ALP) oraz albuminy (1).

W momencie gdy któryś ze wskaźników biochemicznych wykracza poza przyjęte normy, oczywiste jest, że warto wesprzeć pracę tego narządu u pacjenta. Mimo że etiologia choroby często w tym momencie nie jest oczywista, warto zastosować odpowiednie preparaty hepatoprotekcyjne, nie czekając na finalną diagnozę przyczyny problemu, która w praktyce może być trudna i czasochłonna. Dobrą praktyką jest zastosowanie wsparcia dla wątroby nawet przed badaniami, gdy podejrzewamy, że zwierzę może w danym momencie mieć w jakiś sposób obciążoną wątrobę, mimo że wyniki prób w danym momencie mieszczą się w normach (4). Interpretując badania, lekarz powinien mieć na uwadze również obecną kondycję danego pacjenta, przykładowo osobniki otyłe często będą miały podwyższone ALT, ALP oraz bilirubinę (5). Podniesienie nawet pojedynczego ze wskaźników wątrobowych może świadczyć o poważnej patologii w obrębie tego narządu (3). Przykładowo, mimo braku symptomów podniesienie ALT przez okres powyżej 6 tygodni powinno skłaniać do dalszej diagnostyki (4).

Wyniki badań

Badania wykazały, że fizjologiczny poziom markerów biochemicznych może być zróżnicowany dla danej populacji osobników (2). Co potwierdza badanie przeprowadzone na ponad 3000 osobnikach, w którym zestawiono fizjologiczne wartości: białka całkowitego, globulin, potasu, chlorków, fosforu, kreatyniny, bilirubiny, ALT, ALP, kinazy keratynowej, amylazy, lipazy, albumin, glukozy, mocznika, wapnia i sodu. Wykazano, że jedynie poziom sodu, chlorków i glukozy nie jest zależny od wieku psów. Natomiast istotne różnice w fizjologicznych poziomach markerów, takich jak: białko, glukoza, potas, sód, chlorki, kreatynina, cholesterol, bilirubina, ALT, kinaza keratynowa, amylaza i lipaza były zależne od płci zwierzęcia.

Dla tych parametrów mamy częściowo normy odpowiednie dla wieku i płci. Natomiast normy dotyczące zwierząt sterylizowanych nie są już tak powszechnie dostępne. Sterylizacja ma wpływ na fizjologiczny poziom parametrów, takich jak: białko całkowite, globuliny, potas, chlorki, fosfor, kreatynina, bilirubina, ALT, ALP, kinaza keratynowa, amylazy oraz lipazy. Porównanie powyższych parametrów biochemicznych obejmowało 60 ras oraz mieszańce. Wykazano, że w przypadku aż 23 ras psów wszystkie badane parametry biochemiczne były statystycznie różne niż u psów nierasowych (2). W praktyce oznacza to ogromną niepewność dotyczącą interpretacji badań diagnostycznych.

Nawiązując do danych przedstawionej powyżej, temat poszukiwania markerów diagnostycznych, które umożliwiłyby jednoznaczną ocenę stanu wątroby, jest wciąż aktualny. Do markerów obecnie branych pod uwagę należą: białko-C, wybrane microRNA (np. microRNA-122) oraz kwas hialuronowy (stężenie) (4).