Czy wiesz, że 50% badanych kleszczy może przenosić więcej niż jednego wirusa?

Kleszcze nie przestają być zagrożeniem dla ludzi i zwierząt towarzyszących. W 2021 roku, pomimo tego, że zima trwała krótko, pora sezonu kleszczowego uległa zmianie. Do tej pory był to okres od marca do listopada, obecnie ze spaceru można wrócić z kleszczem nawet w grudniu. Zwykle największą aktywność kleszczy obserwowano na przełomie maja/czerwca, jednak z powodu m.in. łagodnych zim i mokrego lata okres ten został zaburzony i nie jest już tak oczywisty. Sezonowość w odniesieniu do bytowania kleszczy przestaje być aktualna ze względu na zmiany klimatyczne, których doświadczamy. Zagrożenie ze strony tych pajęczaków trwa obecnie cały rok.

Według badań, przeprowadzonych przez naukowców w latach 2013-2014, kleszcze mogą przenosić nie tylko jednego wirusa. Infekcje mieszane, czyli koinfekcje, występowały u prawie 50% badanych kleszczy, dla porównania w latach 2008-2009 było to 21,4%. Wpływ na to ma fakt, iż coraz wyższe temperatury sprzyjają rozwojowi i przetrwaniu różnych patogenów, które poprzez trafianie do krwioobiegu małych gryzoni wędrują następnie do larw i nimf kleszczy.

Przyczyn namnażania się populacji kleszczy można doszukiwać się oczywiście w wyższej temperaturze, ale i…w odstrzale dzików. Według portalu agropolska.pl odstrzał dzików związany ze zwalczaniem Afrykańskiego Pomoru Świń (ASF) może przyczynić się do wysypu kleszczy, gdyż zwykle dziki niszczą ich siedliska, a ich mniejsza liczba zwiększa ryzyko, że kleszcze pasożytujące na gryzoniach wyjdą na spotkanie człowiekowi i zwierzętom towarzyszącym znacznie częściej.

W Polsce najpopularniejszymi odmianami kleszczy są kleszcz pospolity i kleszcz łąkowy. Kleszcz pospolity występuje w miejscach wilgotnych ‒ w lasach, na działkach i w parkach. Zwykle samice tych osobników można rozpoznać po tym, że mają czerwony grzbiet z czarną tarczką. Kleszcz łąkowy jest większy od pospolitego, tarczka na grzbiecie jest koloru srebrnego, a jego nogi koloru brunatnego. Drugi z nich lubi wilgotne miejsca takie jak obrzeża jezior, bagniste tereny leśne czy zakrzewione pastwiska. Obydwa wyżej wymienione osobniki bytują zazwyczaj w zaciemnionych miejscach w temperaturze 10-16 stopni o wilgotności powietrza 60-85%. Najnowsze badania alarmują jednak, że kleszcze zaczynają być aktywne już przy temperaturze przekraczającej +4,5°C.

Zwiększająca się liczba kleszczy, może się przyczynić do pojawiania się większej liczby chorób wektorowych. Coraz więcej chorób odkleszczowych (borelioza, kleszczowe zapalenie mózgu) jest wykrywanych ze względu na zwiększenie się dostępu do badań serologicznych.

Zwierzęta domowe są idealnymi miejscami bytowania dla kleszczy, gdyż ich zapach, ciepło ciała, ale i wilgoć są bardzo dobrze wyczuwalne dla tych pasożytów. Narażone są one zwłaszcza na wbijanie się kleszczy w okolice pachwin, skóry głowy, karku i szyi.

Najczęstsze choroby przenoszone przez kleszcze to:

• Borelioza – nazywana również chorobą z Lyme, to najczęściej występująca choroba odkleszczowa. Wywołuje ja bakteria Borrelia burgdorferi (występująca w jelitach kleszczy). Dotyka zarówno ludzi, jak i zwierzęta. Objawy boreliozy mogą być skórne, ale i neurologiczne np. wędrujący rumień, zawroty i bóle głowy, zapalenie stawów czy zmęczenie. Ciężka do zdiagnozowania, ryzyko zachorowania jest tym większe im dłużej kleszcz pozostaje w ciele pacjenta. Do tej pory pojawiła się inaktywowana szczepionka przeciwko boreliozie psów, z kolei prace nad szczepionką dla ludzi wciąż trwają.
• Kleszczowe zapalenie mózgu – wywoływane przez wirus KZM, który znajduje się w ślinie kleszcza. Choroba występuje u ludzi i u zwierząt. Może prowadzić do problemów neurologicznych, a nawet do śmierci.
• Gorączka Q – Jedna z najbardziej zakaźnych chorób na świecie, rzadko spotykana w Polsce, występuję u zwierząt, jak i ludzi. Pierwszym objawem jest wysoka gorączka.
• Tularemia – występuje u zwierząt i u ludzi, zazwyczaj leczona antybiotykami
• Babeszjoza – Zwykle dostaje się do ciała zwierzęcia wraz ze śliną kleszcza, wywołują ja pierwotniaki, które żerują w jego organizmie. Objawy to silne poty, dreszcze, jadłowstręt, nudności, ból głowy, gorączka, niekiedy powoduje również uszkodzenie wątroby.
• Anaplazmoza – rzadko występuje w Polsce, dotyka zwierzęta i ludzi, objawy ciężkie do rozpoznania, leczona antybiotykami.

W swoich gabinetach, już w tym momencie, lekarze weterynarii mogą mieć ręce pełne roboty, ponieważ opiekunowie ze względu na wyższe temperatury częściej wychodzą ze zwierzętami na długie spacery, nierzadko do lasu czy na łąki, aczkolwiek to nie jedyne miejsca, gdzie można narazić się na kontakt z kleszczami. Na stronie ciemnastronawiosny.pl powstała interaktywna mapa występowania kleszczy w Polsce, na której użytkownicy zgłaszają miejsca, w których oni lub ich zwierzęta „złapali” ostatnio kleszcza. Dzięki temu na grafice można zobaczyć miejsca wyjątkowo niebezpieczne dla ludzi i ich podopiecznych.

Jako lekarze weterynarii możemy edukować swoich klientów w jaki chronić zwierzęta przed kleszczami, jaki preparat wybrać aby był on najlepszym środkiem ochrony, przypominać, że należy bezwzględnie sprawdzić zarówno siebie, jak i zwierze po powrocie ze spaceru oraz uświadomić w jaki sposób postępować gdy okaże się, że pies jednak wrócił z niego z „nieproszonym gościem”.

Opiekunowie zwierząt, którzy nie zagłębiają się zbytnio w temat kierują się przekonaniem, że tylko latem zwierze może „złapać” kleszcza, a to właśnie wiosną i jesienią powinno się jeszcze baczniej zwracać na nie uwagę. W konsekwencji opiekunowie odpuszczają profilaktykę przeciwkleszczową w miesiącach innych niż letnie. Warto informować klientów ZLZ, że kleszcze stały się całorocznym zagrożeniem i uczulić ich na zwrócenie większej uwagi na profilaktykę przeciwpasożytniczą swoich podopiecznych.

Poniżej prezentujemy Państwu artykuły, które mogą okazać się przydatne w diagnostyce i postępowaniu leczniczym u pacjentów, którzy mieli kontakt z kleszczem lub przechodzą choroby odkleszczowe:

1. Wykorzystanie szybkich testów diagnostycznych w wykrywaniu przeciwciał dla Borrelia burgdorferi i Anaplasma phagocytophilum u psów
2. Objawy neurologiczne w chorobach odkleszczowych psów
3. Anaplazmoza trombocytarna psów
4. Wybrane choroby wektorowe – charakterystyka i różnicowanie
5. Mózgowa postać babeszjozy – wykorzystanie preparatu Brainactiv Balance® (Vetfood) w okresie rekonwalescencji psów po przebytej chorobie
6. Badanie seroepidemiologiczne w kierunku erlichiozy monocytarnej psów
7. Kleszcze – wektory chorób zakaźnych i inwazyjnych u zwierząt towarzyszących
8. Najgroźniejsze choroby odkleszczowe psów – leczenie i zapobieganie
9. Wektorowa rola kleszczy atakujących psy w Polsce
10. Zwalczanie pcheł i kleszczy – przegląd wybranych substancji czynnych
11. Mniej lub bardziej znane wektory chorób zakaźnych
12. Przegląd chorób powakacyjnych u psów i kotów
13. Zaburzenia kardiologiczne u psów zarażonych Babesia canis
14. Rozpoznawanie sercowej postaci babeszjozy w świetle obserwacji własnych
15. Wektorowa rola kleszczy atakujących psy w Polsce
16. Metody zapobiegania babeszjozie psów ze szczególnym uwzględnieniem immunoprofilaktyki swoistej
17. Epidemiologia erlichiozy i anaplazmozy u zwierząt towarzyszących na terenie Europy
18. Rozdział 11 Borelioza (choroba z Lyme) psów
19. Borelioza zwierząt towarzyszących w kontekście medycyny człowieka
20. Metody profilaktyki chorób przenoszonych przez ektopasożyty u psów i kotów
21. Aktualne dane na temat bartonelozy kotów
    
    

Zajrzyj do naszego miesiąca tematycznego i poszerz swoją wiedzę z zakresu chorób zakaźnych!

Przeczytaj wywiad z naszym ekspertem prof. dr hab. Łukaszem Adaszkiem!

Zobacz nasze inne newsy dotyczące kleszczy:

• Podróżowanie z psem i kotem – współpraca opiekunów z lekarzami weterynarii
• Zmiany sezonowości pór roku wpływają na zachowanie i zdrowie zwierząt
• Uwaga na kleszcze!
• Pchły i kleszcze pod kontrolą