Hemofilia typu A i B u psów

Obraz kliniczny hemofilii A i B u psów

Występowanie fenotypu charakterystycznego dla hemofilii stwierdzono u wielu ras psów, jak również u mieszańców (Brooks, 1999; Mischke, 2012). Jako że takie zaburzenie przebiegu hemostazy jest przekazywane jako cecha sprzężona z chromosomem X, choroba przejawia się klinicznie u samców, natomiast suki są z zasady bezobjawowymi jej nosicielami (Benn i wsp., 1978; Johnstone i wsp., 1984; Mischke i wsp., 2011C; Mischke, 2012).

Obraz kliniczny hemofilii A oraz B jest bardzo podobny (Peterson i wsp., 1979; Mischke, 2012). Objawy zazwyczaj pojawiają się w młodym wieku (Campbell i wsp., 1983). Często obserwuje się powtarzające się epizody krwawienia ze sznura pępowinowego przy porodzie (Gentry i wsp., 1977; Benn i wsp., 1978; Johnstone i wsp., 1984) oraz w trakcie wyrzynania się zębów (Gentry i wsp., 1977; Benn i wsp., 1978; Peterson i wsp., 1979; Campbell i wsp., 1983; Brooks i wsp., 1997; Iazbik i wsp., 1997; Nakata i wsp., 2006).

U chorych psów może również dochodzić do przedłużającego się krwawienia z ran skóry (Brooks i wsp., 2003; Mischke i wsp., 2011C) oraz nasilonego krwawienia po urazie (Gentry i wsp., 1977; Benn i wsp., 1978; Brooks i wsp., 2003), mało inwazyjnym zabiegu chirurgicznym czy interwencji lekarskiej (Gentry i wsp., 1977; Verlander i wsp., 1984; Dunning i wsp., 2009; Mischke i wsp., 2011C). U psów z ciężką postacią choroby opisywano również samoistne krwawienia ze struktur mięśniowo-szkieletowych (Gentry i wsp., 1977; Gu i wsp., 1999; Hough i wsp., 2002; Mischke i wsp., 2011C). Ponadto często obserwuje się skłonność do tworzenia krwiaków podskórnych (Sugahara i wsp., 1996; Brooks i wsp., 1997; Nakata i wsp., 2006) lub śródmięśniowych (Peterson i wsp., 1979; Feldman i wsp., 1995; Nakata i wsp., 2006). Zależnie od lokalizacji oraz rozległości krwawienia i krwiaków chore psy mogą przejawiać różne objawy kliniczne.

Nasilenie hemofilii jest zmienne w zależności od rodzaju mutacji w genie czynnika VIII/IX (Feldman i wsp., 1995), pomiaru w warunkach in vitro resztkowej aktywności koagulacyjnej czynnika VIII (Johnstone i wsp., 1984) lub IX (Feldman i wsp., 1995) oraz od czynników klinicznych, takich jak wielkość rasy, aktywność fizyczna psa (Mischke, 2012) i warunki utrzymania (Nakata i wsp. 2006). Niektórzy autorzy klasyfikują stopień nasilenia hemofilii, opierając się na kryteriach zapożyczonych z medycyny człowieka (Benn i wsp., 1978; Johnstone i wsp., 1984; Nakata i wsp., 2006). Wiadomo jednak, że u psów z hemofilią objawy kliniczne są zdecydowanie cięższe niż u człowieka cierpiącego na tę chorobę przy tym samym stopniu redukcji aktywności czynnika VIII/IX. Te różnice w klinicznych przejawach hemofilii pomiędzy tymi gatunkami są powiązane z wieloma różnymi czynnikami, przykładowo wielkością rasy oraz stopniem aktywności psa (Mischke, 2012).

Rozpoznawanie hemofilii A i B u psów

Hemofilię typu A i B należy podejrzewać u suk, w przypadku których wywiad wskazuje na występowanie zaburzeń krzepnięcia w poprzednich pokoleniach, i/lub u samców, u których pojawiały się krwawienia (Feldman i wsp., 1995).

U chorych psów (samców) stwierdza się prawidłowy czas krwawienia z błony śluzowej policzka, przedłużony czas krwawienia z łożyska pazura z ponownym wypływem krwi (Sherding i wsp., 1980; Brooks i wsp., 1997; Nakata i wsp., 2006), jak również wydłużony czas kaolinowo-kefalinowy (APTT) oraz aktywowany czas krzepnięcia, ponieważ zmniejszona aktywność czynnika VIII/IX upośledza proces formowania się skrzepu poprzez wewnątrzpochodny szlak krzepnięcia (Feldman i wsp., 1995). Należy zauważyć, że wartość APTT może być prawidłowa z powodu reakcji stresowej na zaistniałe krwawienie, co zwiększa koncentrację fibrynogenu i skraca czas tworzenia się skrzepu (Campbell i wsp., 1983; Mischke, 2000).

W celu potwierdzenia rozpoznania należy wykonać określone pomiary aktywności czynnika (Brooks i wsp., 2003; Mischke, 2012). U chorych zwierząt zwykle stwierdza się aktywność czynnika hemofilii nieprzekraczającą 10%, natomiast przy łagodnej postaci schorzenia może ona wynosić 10-25% (Mischke, 2012). U psów z hemofilią można oznaczać również stężenie czynnika (Brooks i wsp., 1997; Gu i wsp., 1999; Hough i wsp., 2002). Jednakże w przypadku zmiany w strukturze białka test immunologiczny może dać błędne wyniki z uwagi na możliwość modyfikacji miejsc wiązania przeciwciał na białku (Mischke, 2012).

Rozpoznanie bezobjawowego nosicielstwa opiera się na analizie pochodzenia oraz wykonaniu określonych testów genetycznych (Mischke, 2012). Z powodu dodatkowego oddziaływania innych czynników krzepnięcia test oznaczania czasu APTT nie jest wiarygodnym narzędziem pozwalającym na identyfikację nosicieli (Johnstone i wsp., 1984; Mischke, 2012). Mimo iż u zwierząt nosicieli na ogół stwierdza się około 50% prawidłowej aktywności czynnika VIII (Benn i wsp., 1978; Johnstone i wsp., 1984; Mischke, 2012) lub mniej niż 50% (Sugahara i wsp., 1996; Mischke, 2012), istnieje zbieżność pomiędzy psami nosicielami a zdrowymi, co utrudnia postępowanie diagnostyczne (Benn i wsp., 1978; Johnstone i wsp., 1984).

Obliczenie stosunku stężenia czynnika von Willebranda do aktywności czynnika VIII, który jest zazwyczaj podwyższony (>2,00) u psów nosicieli, może pomóc w postawieniu rozpoznania (Johnstone i wsp., 1984; Mischke, 2012). Wykrycie oraz identyfikacja mutacji u niektórych ras psów umożliwiły opracowanie testów genetycznych (tab. 1, s. 16). Takie testy pozwalają nam rozpoznawać nosicielstwo cechy u suk, co ma decydujące znaczenie w kontroli występowania hemofilii (Mischke i wsp., 2011A; Mischke i wsp., 2011B; Mischke i wsp., 2011C).