Szczepienia koni

Zołzy

W związku z pojawiającymi się regularnie ogniskami zołzów coraz więcej lekarzy zaczyna zastanawiać się nad wprowadzeniem programu szczepień także przeciwko tej chorobie. Biorąc pod uwagę krążenie bakterii w populacji koni, a także chorobotwórczość, wydaje się to uzasadnione – długotrwałe nosicielstwo sprzyja przenoszeniu i stwarza realne zagrożenie dla zdrowia koni. Minusem aktualnie istniejących szczepień są jednak reakcje poszczepienne, objawy kliniczne, jak w przebiegu zołzów, a także brak możliwości rozróżnienia koni po zakażeniu od szczepionych. Waga zakażeń Streptococcus equi subsp. equi jest jednak ogromna i regularnie prowadzi do problemów w końskim świecie, więc jakiś czas temu pojawiła się nowa opcja – Strangvac (6). Użycie tej szczepionki wydaje się idealnym rozwiązaniem pozwalającym na ograniczenie ognisk i ochronę najbardziej narażonych na zachorowanie zwierząt. 

Sytuacje wyjątkowe

Czasem spotykamy się z sytuacją, gdy z powodu braku dostępności nie mamy możliwości przeprowadzenia serii szczepień podstawowych przy pomocy tego samego produktu. Mimo braku dokładnych badań, co do wszystkich rodzajów szczepień, w wypadku narażenia pacjenta logiczne wydaje się ich przeprowadzenie, a nie odstąpienie od ich wykonania. Istnieją także dokładne dane, pokazujące stosowanie szczepień różnych firm w trakcie szczepienia podstawowego na grypę, z których wynika, że nie miało to znaczenia dla poziomu odporności (7).

Szczepienia interwencyjne

Ważną rolą szczepień, poza zapobieganiem, jest kontrola przebiegu choroby poprzez tzw. szczepienia interwencyjne. Poza wzmożonymi środkami bioasekuracji, prowadzą one do zmniejszenia narażenia poprzez ograniczenie siewstwa. Szczepione konie stanowią swego rodzaju bufor, który ogranicza dalsze szerzenie się chorób zakaźnych. Najlepszym przykładem takiego zastosowania szczepień był wybuch grypy w Australii w 2007 roku. Interwencyjne szczepienie może także służyć jako ochrona konkretnego osobnika przed rozwojem objawów klinicznych przy potencjalnym narażeniu. W przypadku koni nieszczepionych na tężec rekomenduje się podanie szczepienia wraz z anatoksyną. Również tegoroczne stosowanie szczepień przeciwko EHV przyczyniło się znacznie do ograniczenia szerzenia się wirusa i znacznie pomogło w wyciszeniu epidemii. 

Należy jednak pamiętać, że szczepienie interwencyjne jest skuteczne u zwierząt wcześniej szczepionych. Rozpoczynanie programu szczepień w trakcie wybuchu choroby nie przyniesie oczekiwanego efektu. W większości takich przypadków odpowiedni poziom odporności konie uzyskają 2-3 tygodnie po drugiej dawce, tj. 6-7 tygodni od pierwszego szczepienia, czyli zdecydowanie zbyt późno, by zapobiec stratom związanym z wystąpieniem choroby.

Podsumowanie

• skuteczne przeciwdziałanie chorobom zakaźnym to połączenie rygoru szczepień z zasadami bioasekuracji,
• elementy takie jak podział na grupy czy kwarantanna są konieczne, nawet jeśli nie mamy aktualnie problemu z chorobą zakaźną w stajni – oddzielenie źrebiąt, matek, a także izolacja nowo przybyłych koni,
• szczepienia podstawowe, które powinniśmy stosować u każdego konia, to te przeciwko tężcowi i grypie, a w przypadku koni sportowych czy mających kontakt z końmi hodowlanymi (i ich samych) również przeciwko EHV-1 i -4,
• dodatkowe szczepienia powinny być dobierane w oparciu o narażenie (np. wyjazd w obszary występowania wścieklizny); konie powinny być zaszczepione odpowiednio wcześniej, tak aby doszło do wytworzenia odporności.