Przebieg okresu okołorujowego oraz zaburzenia owulacji u klaczy

Klacze mogą wykazywać owulacje mnogie, stanowiące 18-26% wszystkich owulacji (9-11, 29). Najczęściej występują owulacje podwójne (potrójna i poczwórna ma miejsce bardzo rzadko), które częściej występują u klaczy starszych (powyżej 10. roku życia). Owulacje te mają miejsce na jednym lub obu jajnikach i zazwyczaj pęknięcie pęcherzyka następuje w tym samym czasie (70% klaczy) (6, 12). Skłonność do podwójnych owulacji i ciąż bliźniaczych występuje głównie u koni pełnej krwi (15-19% owulacji mnogich). Rzadziej spotykana jest u koni półkrwi (około 9%), a sporadycznie u ras prymitywnych (2-3%) (1, 18, 25). Nie wpływają one na długość cyklu rujowego i okresu międzyrujowego. Dowiedziono również, że owulacje mnogie nie zawsze przyczyniają się do wystąpienia ciąż bliźniaczych (2, 30).

Ryc. 2. Obraz części pochwowej szyjki macicy u klaczy w dobrej rui; ryc. archiwum autora

Pierwotny pęcherzyk jajnikowy, stanowiący oocyt otoczony spłaszczonymi komórkami nabłonkowymi, stanowi początek złożonego wieloetapowego procesu owulacji. Liczne podziały komórek nabłonkowych, zmieniających swój kształt, dają początek komórkom ziarnistym stanowiącym tzw. warstwę ziarnistą. W dalszym rozwoju pęcherzyka tworzą się warstwy łącznotkankowe: zewnętrzna i wewnętrzna. Komórki warstwy wewnętrznej stanowią miejsce do wykształcenia się receptorów dla hormonów gonadotropowych przysadki (w komórkach warstwy wewnętrznej dla LH i komórkach ziarnistych dla FSH) (11, 19, 22). Hormony gonadotropowe przysadki zapoczątkowują w komórkach jajnika zdolność do syntezy i wydzielania hormonów steroidowych. Komórki osłonki wewnętrznej wytwarzają pod wpływem LH z cholesterolu hormony androgenne – androstendion i testosteron. Przenikają one do przestrzeni międzykomórkowej, a stąd do warstwy komórek ziarnistych. Pod wpływem FSH w komórkach błony ziarnistej następuje uczynnienie zespołu enzymatycznego aromatazy, który przekształca wnikający testosteron w 17β estradiol (10, 14, 27). Estradiol przechodzi do osłon...