Zastosowanie biomarkerów sercowych w medycynie weterynaryjnej

Przedsionkowy peptyd natriuretyczny (ANP – atrial natriuretic peptide)

ANP jest hormonem peptydowym, syntezowanym, magazynowanym i uwalnianym przede wszystkim przez ściany przedsionków serca. Jest on wydzielany głównie do zatoki wieńcowej, ale też bezpośrednio do światła przedsionka (7). Ma wpływ diuretyczny, wazodilatacyjny, zmniejsza stężenie sodu w surowicy, przyczynia się także do efektu antyhipertroficznego, hamując ekspresję genów dla fibroblastów i kardiomiocytów. Bodźcami powodującymi zwiększone wydzielanie ANP jest nadmierne rozciągnięcie przedsionka, powodowane przez niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze lub przewodnienie. Jest to marker, którego koncentracja we krwi pozwala na określenie zmienionych relacji ciśnienia w przedsionkach. Podwyższone stężenie ANP w osoczu występuje przy niewydolności serca, niedomykalności zastawki dwudzielnej, niewydolności nerek, dirofilariozie (8).

Stężenie ANP w osoczu koreluje bezpośrednio z ciężką niewydolnością serca. ANP jest markerem służącym do wczesnego wykrywania niewydolności serca (8). Przedsionkowy peptyd natriuretyczny jest u psów jednym z pierwszych hormonów, których poziom wzrasta w niewydolności krążenia na tle endokardiozy mitralnej (9). ANP może być również pomocny przy diagnostyce duszności u psów. W przypadku braku wzrostu stężenia tego markera we krwi można z dużym prawdopodobieństwem wykluczyć pochodzenie sercowe duszności. Kilkukrotne badania stężenia ANP mogą pomóc także zweryfikować efekty terapii u pacjentów leczonych farmakologicznie, przez co łatwiej określić dalsze rokowania (10).

Mózgowy peptyd natriuretyczny (BNP – brain natriuretic peptide)

Głównym źródłem mózgowego peptydu natriuretycznego (brain natriuretic peptide – BNP) jest u ludzi komora, a u psów – przedsionek serca (11, 12, 13). Komórki przedsionka serca wytwarzają jednocześnie ANP i BNP. W odróżnieniu od ANP BNP nie jest magazynowany, lecz wydzielany zaraz po wytworzeniu (11). Bodźcem powodującym jego syntezę oraz wydzielanie jest zwiększone napięcie ścian miocytów przy wzroście obciążenia wstępnego lub następczego (11, 13). Z powodu krótkiego okresu połowicznego rozpadu BNP w badaniach laboratoryjnych oznacza się peptyd natriuretyczny NT-pro BNP. W doniesieniach dotyczących medycyny człowieka peptyd natriuretyczny typu B oraz N-końcowy propeptyd natriuretyczny typu B są wykorzystywane do diagnostyki różnicowej oddechowej przyczyny duszności i duszności kardiogennej wynikającej z zastoinowej niewydolności krążenia, monitorowania efektów leczenia niewydolności serca.

Służą także jako wskaźnik ubogoobjawowej dysfunkcji lewej komory w badaniach przesiewowych, ułatwiają decyzję o leczeniu operacyjnym w bezobjawowym zwężeniu zastawki aorty i niedomykalności zastawki mitralnej. U ludzi stężenie BNP wzrasta też przy marskości wątroby. W medycynie weterynaryjnej marker ten również znalazł wiele zastosowań. Przy jego pomocy można ustalać stopień zaawansowania zmian w bezobjawowej oraz objawowej niewydolności serca u psów, zarówno lewo-, jak i prawokomorowej (14, 15, 16). Podobnie jak u ludzi, jest przydatny do odróżniania duszności pochodzenia kardiologicznego od tej innego pochodzenia (17). Oznaczenia NT-proBNP mogą być również przydatne w wykrywaniu utajonej fazy kardiomiopatii rozstrzeniowej u psów bez objawów klinicznych.

Badania z zakresu medycyny weterynaryjnej nad znanymi już biomarkerami sercowymi nadal trwają, przynosząc coraz to nowe możliwości ich zastosowania. Odkrywane są również nowe markery, które mogą być przydatne w medycynie weterynaryjnej, jak na przykład oznaczenia miRNA (18). Przy umiejętnej interpretacji oznaczanie biomarkerów sercowych, w połączeniu z innymi metodami diagnostycznymi, takimi jak badanie kliniczne czy ultrasonograficzne, może być bardzo przydatne do diagnostyki, monitorowania oraz ustalania rokowania w chorobach układu krążenia oraz różnicowania przyczyn duszności u psów.