Dr n. wet. Agnieszka Sikorska-Kopyłowicz – nadciśnienie okiem nefrologa

Jak rozpoznać tę jednostkę chorobową? Jakie są pierwsze objawy choroby, które powinny zaniepokoić lekarza lub opiekuna zwierzęcia?

Obecnie za rzadko wykonuje się profilaktycznie pomiar ciśnienia tętniczego krwi u psów i kotów, co powoduje, iż wiele przypadków nadciśnienia pozostaje niewykrytych oraz nieleczonych. Międzynarodowe Stowarzyszenie Medycyny Kotów (ISFM) wydało w 2017 roku wytyczne dotyczące rozpoznawania i leczenia nadciśnienia tętniczego u kotów.

Najważniejsze wskazania do wykonania pomiaru ciśnienia tętniczego krwi u tego gatunku należą:

● przewlekła niewydolność nerek,

● zmiany wtórne w narządach docelowych,

● hiperadrenokortycyzm,

● hiperaldosteronizm,

● nadczynność tarczycy,

● chromochłonny guz rdzenia nadnerczy.

Koty, u których zdiagnozowano powyższe schorzenia zaliczane są do tzw. grupy ryzyka i powinny mieć natychmiast wykonany pomiar ciśnienia krwi, a następnie pomiary kontrolnie co 3-6 miesięcy. Z uwagi na to, że wraz z wiekiem stopniowo wzrastają wartości ciśnienia krwi u kotów, a ponadto zwiększa się ryzyko rozwijania niektórych chorób mogących przebiegać w sposób utajony, zaleca się regularne wykonywanie pomiarów ciśnienia krwi, których częstotliwość jest uzależniona od wieku pacjenta. U osobników zdrowych w wieku 3-6 lat warto dokonywać oceny ciśnienia krwi raz w roku, co pozwala również uzyskać wartości referencyjne dla danego osobnika. Jest to o tyle korzystne, że między dwoma organizmami mogą występować pewne różnice w parametrach, które nie muszą oznaczać stanu odbiegającego od normy. Diagnostyka nadciśnienia nie różni się u psów i kotów.

Jak mierzy się ciśnienie krwi u zwierząt?

Istnieje wiele sposobów pomiaru ciśnienia krwi u zwierząt zarówno pośrednich, jak i bezpośrednich, które różnią się od siebie inwazyjnością, wskazaniami do zastosowania oraz techniką wykonywania.. Najbardziej miarodajnymi są techniki bezpośrednie będące jednocześnie metodami inwazyjnymi, obarczonymi ryzykiem krwotoków co sprawia, że są stosunkowo rzadko wykorzystywane w praktyce pomimo wysokiej wiarygodności wyników. Jedną z nich jest nakłucie tętnicy zapewniające dokładny pojedynczy pomiar ciśnienia. Klinicznie jest bardzo rzadko stosowana, głównie w celu potwierdzenia ciśnienia krwi u zwierząt ze sprzecznymi wynikami lub u takich pacjentów, u których nie było możliwe uzyskanie wiarygodnych wyników za pomocą technik nieinwazyjnych.

Kolejna metoda inwazyjna polega na cewnikowaniu odpowiedniej tętnicy oraz ocenie ciśnienia za pomocą przetwornika elektronicznego. Pozwala ona na ciągłe kontrolowanie ciśnienia krwi u pacjentów hospitalizowanych.

W sposób pośredni można dokonać oceny ciśnienia krwi przy pomocy techniki oscylometrycznej pozwalającej uzyskać wartość ciśnienia skurczowego, rozkurczowego oraz wartość średnią. U kotów najczęściej wykorzystuje się mankiet zakładany na ogon. Umożliwia ona zarówno pojedyncze pomiary, jak również ciągłą kontrolę. W przypadku niemiarowości lub wysokiej częstotliwości pracy serca można otrzymać zafałszowane wyniki pomiaru.

Najlepszą obecnie metodą oceny ciśnienia krwi wydaje się być ultrasonografia Dopplerowska. Co prawda umożliwia ona uzyskanie jedynie wartości ciśnienia skurczowego, jednak jest ono wystarczające do zdiagnozowania ewentualnego nadciśnienia tętniczego. Metoda ta również pozwala na pojedyncze pomiary oraz stałą kontrolę. Jeżeli badanie jest wykonywane w sposób prawidłowy oraz pacjent ma zapewnione możliwie komfortowe warunki, jest to technika wysoce wiarygodna, a także wygodna zarówno dla pacjenta, jak i lekarza weterynarii, który dokonuje oceny ciśnienia krwi. W celu uzyskania wyników najbardziej zbliżonych do parametrów rzeczywistych należy stosować urządzenia kalibrowane i testowane co najmniej raz na pół roku.

Pacjent powinien mieć zapewnione spokojne, ciche warunki, z dala od innych zwierząt. Samo badanie powinno być wykonywane po czasie ok. 10-15 minut przeznaczonym na przyzwyczajenie się pacjenta do nowego środowiska, zalecana jest również obecność właściciela, co pozwala ograniczyć stres związany z obcym miejscem, który mógłby wpłynąć na wyniki pomiarów, szczególnie jeżeli pacjentem jest kot. Podczas badania zwierzę powinno być delikatnie przytrzymywane w wygodnej pozycji leżącej, bez sedacji.

Ważny jest dobór odpowiedniego mankietu, którego szerokość powinna wynosić 30-40% obwodu kończyny, ponieważ mankiety węższe niż 30% obwodu kończyny dają zazwyczaj wyniki fałszywie podwyższone, natomiast mankiety szersze niż 50% – wyniki niewłaściwie obniżone. Prawidłowo umieszczony mankiet znajduje się nad tętnicą na wysokości kości promieniowej, a pomiaru dokonuje się na wysokości serca. Istotne jest aby wszystkie pomiary wykonywała jedna przeszkolona osoba. Przerwy pomiędzy kolejnymi pomiarami powinny wynosić ok. 30 sekund. Pierwszy uzyskany wynik odrzuca się, a następnie zapisuje kolejne 5-7 pomiarów, z których finalnie oblicza się wartość średnią. Na jej podstawie lekarz weterynarii dokonuje oceny ciśnienia krwi.