Wybrane aspekty wykonywania zawodu technika weterynarii – cz. I

Czynności wykonywane w ramach zawodu technika weterynarii

Przedmiotem dalszych rozważań są prawa przysługujące technikom weterynarii, jako grupie zawodowej, ściśle i bezpośrednio związane z wykonywaniem tego zawodu i rodzajem wykonywanych czynności. Pojęcie „prawa” jest wieloznaczne. Prawo w ujęciu przedmiotowym to zespół regulacji odnoszących się do określonej dziedziny życia społecznego, ustalające wymagane sposoby zachowania lub działania w określonych przez to prawo sytuacjach. W takim kontekście można rozpatrywać przyznane technikom weterynarii prawa zawarte w konkretnych ustawach, np. w ustawie o zawodzie lekarza weterynarii i Izbach Lekarsko-Weterynaryjnych.

Termin „prawo” w ujęciu podmiotowym oznacza uprawnienia przysługujące konkretnej grupie zawodowej. W przywołanej ustawie wymieniono uprawnienia przysługujące osobom wykonującym zawód technika weterynarii. Pomiędzy prawem w znaczeniu przedmiotowym (zespół regulacji) a prawem w znaczeniu podmiotowym istnieje ścisły i nierozerwalny związek. Istotą praw podmiotowych jest to, że zapewniają określone uprawnienia podmiotowi, któremu przysługują. Prawo, przyznając je, określa jednakże granice korzystania z nich, nikt nie może bowiem ich nadużywać. Znajduje to najpełniejszy wyraz na gruncie art. 5 k.c., którego przepisy odwołują się do zasad współżycia społecznego. Wynika z niego, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Uznane uprawnienia, czyli prawa podmiotowe, ściśle wynikają z przyjętych regulacji prawnych, w których są określone. W prawidłowym systemie prawa nie powinno być sprzeczności i niejednoznaczności lub przepisów inaczej regulujących tę samą kwestię.

W polskim systemie prawnym brak  jest jednolitego wyodrębnionego i zebranego zakresu czynności, które może wykonywać technik weterynarii w ramach swojego zawodu. Zapisy ustawowe w kwestii praw i obowiązków techników weterynarii wydają się klarowne, co nie oznacza, że obecne rozwiązania prawne rozwiały już wszelkie wątpliwości. Czynności te zostały mniej lub bardziej precyzyjnie określone w różnych dokumentach. Prawo, jako zespół regulacji, może uprawniać tylko ściśle określone podmioty, przyznawać im uprawnienia. Na podstawie takich delegacji prawnych uprawnionym osobom (zawodom) przysługują określone rodzaje praw do podejmowania i wykonywania określonych czynności (przyznane przedstawicielom określonej grupy zawodowej).

Wykonywanie czynności pomocniczych z zakresu usług weterynaryjnych

Szczegółowe zasady wykonywania usług weterynaryjnych określone są w Ustawie z dnia 18 grudnia 2003 roku o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz.U. z 2004 r. Nr 11, poz. 95 z późn. zm.). Przedmiotowa ustawa definiuje pojęcie „usługi weterynaryjnej”. Usługa weterynaryjna jest czynnością mającą na celu zachowanie, ratowanie lub poprawę zdrowia zwierząt i ich produkcyjności. Zgodnie z art. 3 ustawy w zakładzie leczniczym dla zwierząt osoba, która posiada tytuł technika weterynarii, może wykonywać, następujące czynności z zakresu świadczonych w nim usług weterynaryjnych:

1.  pobieranie prób do badań laboratoryjnych;
2.  czynności pomocnicze przy wykonywaniu sekcji zwłok zwierzęcych;
3.  udzielanie pierwszej pomocy w przypadkach:
   a) niedyspozycji żołądkowo-jelitowych o przebiegu ostrym z zagrożeniem życia zwierzęcia,
   b) zadławienia,
   c) zranienia lub złamania,
   d) porodu niewymagającego cięcia płodu lub zabiegu chirurgicznego;
4.  wykonywanie badań klinicznych w zakresie niezbędnym do udzielenia pierwszej pomocy;
5.  podawanie leków przepisanych przez lekarza weterynarii lub dostępnych bez recepty;
6.  asystowanie przy zabiegach chirurgicznych;
7.  wykonywanie zabiegów sanitarno-higienicznych i fizykoterapeutycznych.

Czynności, o których mowa w pkt 2, 6 i 7, są wykonywane pod nadzorem lekarza weterynarii. Tak więc technik weterynarii może wykonywać czynności pomocnicze przy wykonywaniu sekcji zwłok zwierząt, asystować przy zabiegach chirurgicznych i wykonywać zabiegi sanitarno-higieniczne i fizykoterapeutyczne jedynie i wyłącznie pod opieką lekarza weterynarii. Przy wykonywaniu pozostałych czynności ma swobodę, ale ograniczoną do samego (samodzielnego) wykonywania czynności, ponieważ samo podjęcie decyzji o wykonaniu danej czynności i jej zlecenie jest zarezerwowane dla lekarza weterynarii.

Na szczególną uwagę w przypadku czynności, które może samodzielnie wykonywać technik weterynarii, zasługują procedury dotyczące udzielania pierwszej pomocy. Pierwszą pomoc możemy zdefiniować jako zespół czynności wykonywanych w razie urazu lub nagłego ataku choroby w celu ochrony życia lub zdrowia zwierzęcia oraz zminimalizowania niekorzystnych następstw, zanim możliwe będzie udzielenie specjalistycznej pomocy lekarsko-weterynaryjnej. Do zakresu czynności pierwszej pomocy możemy zaliczyć: sprawdzenie podstawowych funkcji życiowych, zlokalizowanie odniesionych urazów, zatamowanie krwotoków, działania przeciwwstrząsowe itp.

Zgodnie z cytowanym wcześniej podziałem zawodów ustalonym w kwalifikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy technik weterynarii musi potrafić ocenić i prawidłowo zdiagnozować stan zagrożenia życia zwierzęcia, a tym samym, w konsekwencji, podjąć decyzję o odstąpieniu od samodzielnego udzielania pomocy lub podjęciu czynności ratunkowych. Decyzja powyższa niesie za sobą dużą odpowiedzialność prawną i moralną. Kwestią do rozważenia pozostaje sytuacja nadzoru lekarza weterynarii w sytuacji podejmowania przez technika weterynarii decyzji odstąpienia od czynności ratunkowych, w przypadku samodzielnej wizyty technika weterynarii w terenie (praktyka dość często stosowana w zakładach leczniczych dla zwierząt).

Asysta techników weterynarii przy zabiegach operacyjnych polega głównie na przygotowaniu pacjenta, sprzętu i sali operacyjnej do zabiegów. Po wykonaniu zabiegu chirurgicznego technicy weterynarii opiekują się pacjentem w sali pooperacyjnej oraz czyszczą i sterylizują sprzęt i narzędzia wykorzystane podczas zabiegu.

Do zabiegów sanitarno-higienicznych możemy zaliczyć dbałość o higienę w zakładzie leczniczym dla zwierząt. Świadczenie usług weterynaryjnych powoduje potencjalne zagrożenie czynnikami zakaźnymi dla innych pacjentów i ich właścicieli. W związku z powyższym średni personel medyczny powinien być odpowiedzialny za utrzymanie określonego standardu higienicznego na terenie zakładu leczniczego dla zwierząt. Oprócz codziennej dbałości o utrzymanie czystości i porządku w pomieszczeniach zakładu leczniczego dla zwierząt średni personel medyczny może być odpowiedzialny za okresowe przeprowadzanie dezynfekcji pomieszczeń.

lek. wet. Rafał Ciągarlak