Różnicowanie zaburzeń zachowania u kotów

Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne

Inną grupą zaburzeń zachowania u kotów są zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD), które dzielą się na trzy grupy:

• stereotypie – cykliczne powtarzanie mało zróżnicowanej sekwencji ruchu, pozbawione widocznego celu, np. nieustanne krążenie po jednej, niezmiennej trasie, np. po ósemce,
• zachowania próżniowe – pica (zjadanie rzeczy niejadalnych),
• zachowania konfliktowe – nadmierne wylizywanie ciała prowadzące do samouszkadzania.

Główną przyczyną powstawania OCD jest brak równowagi neurotransmiterów w mózgu. Zachowania próżniowe, czyli nadmierne wylizywanie lub wygryzanie, prowadzące nawet do samookaleczenia, mogą być spowodowane przewlekłym stresem wywoływanym bardzo często bólem chronicznym lub stresorami środowiskowymi, takimi jak np. obecność nieprzyjaznego kota, krzykliwego dziecka czy częste zmiany w otoczeniu. Badania potwierdzają, że aż 75% przypadków wyłysień u kotów spowodowane jest chorobą somatyczną, a tylko 10% ma podłoże psychogenne.

Innymi przyczynami OCD, szczególnie w przypadku zachowań stereotypowych, są: niemożność realizacji naturalnych zachowań, frustracja i nuda. Pica przeważnie wiąże się z zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego.

Agresja

Opiekunowie kotów mogą także zgłaszać się z problemami związanymi z agresją u kotów. Należy pamiętać, że agresja jest stanem emocjonalnym, a nie diagnozą jako taką. W zależności od kontekstu może być zachowaniem normalnym, przewidywalnym, możliwym do opanowania i unikania, ale także stanem patologicznym, który charakteryzuje się brakiem przewidywalności i nadmierną intensywnością i trudnościami w opanowaniu.

Agresję dzielimy, w zależności od przyczyny, na związaną z:

• lękiem,
• bólem, chorobą,
• frustracją,
• terytorialną – w obronie terytorium i zasobów,
• agresję w zabawie, która następuje wskutek eskalacji zabawy,
• matczyną w obronie kociąt,
• przekierowaną na obiekt dostępny dla kota, podczas gdy powód agresji jest dla niego nieosiągalny,
• wyuczoną – jeśli ataki agresji przynoszą pożądane dla kota efekty,
• idiopatyczną, o nieznanym podłożu.

W przypadku agresji należy pracować nad eliminowaniem jej przyczyny i ogólną poprawą samopoczucia kota poprzez zwiększenie poczucia bezpieczeństwa, możliwość realizacji naturalnych zachowań, co podniesie próg jego pobudliwości i zmniejszy drażliwość. Samo hamowanie zachowań agresywnych bez usunięcia przyczyny z reguły nie eliminuje problemu.

Oznaczanie terenu

Najczęstszą przyczyną poszukiwania pomocy przez opiekunów jest załatwianie się kota poza kuwetą oraz znaczenie moczem. Znaczenie terenu moczem to oddawanie moczu na powierzchnie pionowe. U kotów niekastrowanych z reguły jest to kilka kropli moczu, u kastrowanych może to być znaczna ilość moczu. Kocury naturalnie znaczą moczem granice swojego terytorium. Kotki znaczą moczem teren w czasie rujki. Kastracja i sterylizacja w znaczącym stopniu ograniczają te zachowania, jednak zaburzenie poczucia bezpieczeństwa może spowodować pojawienie się znaczenia moczem nawet u osobników kastrowanych i sterylizowanych. Jedną z częstszych przyczyn tego zachowania jest pojawienie się w otoczeniu nowego kota.

Załatwianie się poza kuwetą to oddawanie moczu na powierzchniach poziomych. Miejsca oddawania moczu mogą sugerować przyczynę takiego zachowania. Najczęściej przyczyna związana jest z kuwetą. Zła lokalizacja kuwety, nieodpowiedni rodzaj żwirku czy nawet zbyt mała lub za duża jego ilość mają znaczenie dla kota i mogą być przyczyną szukania przez niego bardziej komfortowych miejsc załatwiania potrzeb fizjologicznych. Koty naturalnie załatwiają się na otwartej przestrzeni, co daje im możliwość nieustannej kontroli otoczenia, dlatego niektóre koty mogą nie akceptować krytych kuwet. Dla kota ważne jest, aby kuweta była czysta. Zbyt rzadkie sprzątanie kuwety, szczególnie gdy jest ona mała i kryta, powoduje koncentrację odoru odchodów i prowokuje kota do szukania alternatywnego miejsca.

Oddawanie moczu do łóżka domownika lub na jego rzeczy z reguły oznacza problem w relacjach z daną osobą. Może to występować zarówno wtedy, gdy ta osoba wywiera zbyt dużą presję na kota, to znaczy, za dużo go głaszcze, nosi, jak i w przypadku gdy poświęca kotu za mało uwagi.

Załatwianie się kota poza kuwetą powinno być traktowane jako sygnał, że kot ma jakiś problem, z którym nie potrafi sobie poradzić.

Podsumowanie

Bardzo często choroba, która powoduje dyskomfort i ból u kota, jest źródłem stresu, który z kolei jest przyczyną zmian zachowania. Dlatego, zgodnie z powiedzeniem: jeden organizm – jedna medycyna, na kota należy patrzeć całościowo. W takim podejściu pomocna jest współpraca lekarza weterynarii i zoopsychologa. Według schematu prawidłowego postępowania kot powinien być zawsze na wstępie skonsultowany przez lekarza weterynarii, a następnie – w razie potrzeby – kierowany na konsultację do zoopsychologa/behawiorysty. Czas terapii behawioralnej zależy od rodzaju i nasilenia problemu, a także determinacji opiekunów.

lek. wet. Jolanta Łapińska
zoopsycholog, behawiorysta

zaburzeń zachowania, zaburzeń zachowania, zaburzeń zachowania ,zaburzeń zachowania,