Przecieki zastawkowe i okołozastawkowe u psów

Przecieki okołozastawkowe

Od lat podejmowane są próby wymiany ciężko i nieuleczalnie uszkodzonych zastawek serca u psów na zastawki sztuczne. Jak wspomniano wyżej, niestety zabiegi te nie są ani tanie, ani bezpieczne. Możliwe powikłania dotyczą: okresu operacji, okresu okołooperacyjnego lub okresu pooperacyjnego (powstanie przecieków okołozastawkowych).

Przeciekiem okołozastawkowym nazywany jest nieprawidłowy przepływ krwi poza obwodem protezy zastawkowej. Komplikacja ta u ludzi stanowi 2-3% powikłań (8). Zwykle przeciek okołozastawkowy lokalizuje się pomiędzy szwem chirurgicznym a własnym pierścieniem włóknistym zastawki. Powikłanie to jest częściej obserwowane po wszczepieniu zastawki mechanicznej niż biologicznej i pojawia się zwykle już w pierwszym roku po wszczepieniu sztucznej zastawki. Powodami powstania przecieków okołozastawkowych mogą być: zakażenie okołozastawkowe, pęknięcie szwu mocującego zastawkę, uszkodzenie tkanki wokół pierścienia – w tym powstanie skrzepliny (8).

Powstały pojedynczy przeciek okołozastawkowy może utrzymywać się w stałej formie, ale może też mieć tendencję do powiększania się. Niekiedy obserwuje się rozszerzanie procesu patologicznego i pojawianie się kolejnych przecieków okołozastawkowych, a nawet perforacje płatków wszczepionej zastawki lub powstanie dodatkowych nieprawidłowych przecieków (np. pomiędzy komorami serca przy perforacji przegrody międzykomorowej po wszczepieniu protezy zastawki mitralnej). Przecieki okołozastawkowe mitralne w większości przypadków (75%) pojawiają się w okolicy spoideł zastawki (14). Niewielkie przecieki okołozastawkowe, szczególnie pojedyncze, mogą nie powodować poważnych zaburzeń krążenia i tym samym mogą przebiegać bezobjawowo. W przypadku przecieków o większej fali zwrotnej, tj. pojedynczych dużych przecieków lub przecieków mnogich, powikłanie to jest poważne. Mogą one całkowicie zniwelować korzyści, jakie miało przynieść wszczepienie sztucznej zastawki. Do niedawna jedyną możliwością naprawy takiej sytuacji była kolejna operacja kardiochirurgiczna.

Wielkie nadzieje od kilkunastu lat wiązane są z metodami małoinwazyjnymi, czyli przezskórnym zamykaniem takich przecieków za pomocą cewników naczyniowych zaopatrzonych w odpowiedni okluder (8, 14). Okludery początkowo (pierwszy opis opublikowano w 1992 r.) stosowane były przy zamykaniu ubytków międzyprzedsionkowych (9). Potem zastosowano je do zamykania ubytków przegrody międzykomorowej u dzieci, a dopiero potem podjęto próby zastosowania okluderów do zamykania przecieków okołozastawkowych zastawki mitralnej i aortalnej. Z pewnością wprowadzenie procedur małoinwazyjnych jest potrzebne, ponieważ kardiochirurgiczne zamykanie przecieków okołozastawkowych obarczone jest wysoką śmiertelnością okołooperacyjną (6,6%) (8, 21). Dlatego zabiegi przezskórne jako oszczędzające pacjenta zalecane są szczególnie u chorych w złym stanie ogólnym lub chorych na inne choroby współistniejące.

Historia zastosowania przezskórnych metod zamykania patologicznych przecieków jest jeszcze krótsza. Pierwszy opis udanego zamknięcia ubytku przegrody międzyprzedsionkowej pochodzi z 2005 roku (20). Obecnie najczęściej wykonywaną procedurą przezskórnego zamykania nieprawidłowych przecieków krwi jest zabieg zamknięcia przetrwałego przewodu tętniczego u psów. Wykonywany jest on z użyciem dwóch rodzajów okluderów: coil (sprężynka wewnątrznaczyniowa) (ryc. 2) i okluder Amplatza (ryc. 3). Wybór pomiędzy nimi uzależniony jest od oceny morfologii przecieku u indywidualnego pacjenta.

Zabiegi naprawcze zastawek serca powoli stają się stosowanymi metodami leczenia wad zastawkowych. Rozwój procedur mało inwazyjnych, anestezjologii i technologii biomateriałów pozwoli wprowadzić je do praktyki weterynaryjnej i, podobnie jak protezowanie ortopedyczne kilkanaście lat temu, operacje te umożliwią skuteczną terapię nieuleczalnych obecnie schorzeń.