Powikłania kardiologiczne po ukąszeniu psów przez żmiję zygzakowatą

Pogryzienia przez żmiję zygzakowatą są problemem klinicznym w okresie od kwietnia do września. Większość ukąszeń powoduje reakcję miejscową: ból i obrzęk oraz przejściowe pogorszenie nastroju. W nielicznych przypadkach pojawiają się silniejsze reakcje ogólnoustrojowe: depresja, wymioty, spadek ciśnienia, hemoliza, niewydolność nerek, uszkodzenie wątroby i mięśni – w tym mięśnia sercowego. Podczas długotrwałej rejestracji EKG u 47% badanych psów stwierdza się arytmie komorowe, które mogą się utrzymywać do 32 godzin od ukąszenia.

Pogryzienia psów przez żmiję zygzakowatą (łac. Vipera berus), jedynego jadowitego węża żyjącego w warunkach naturalnych w Polsce, zdarzają się co roku w okresie od kwietnia do września. Żmije są szeroko rozpowszechnione w całej Europie i Azji. Występują również na wyspie Sachalin, w Korei Północnej, północnej Mongolii i północnych Chinach.

Częstość ukąszeń przez żmiję jest trudna do oszacowania, ponieważ nie mamy takich statystyk w odniesieniu do zwierząt. Nawet w odniesieniu do ludzi mamy tylko dane szacunkowe. Dane te mówią o 15 000-25 000 ukąszeniach rocznie spowodowanych przez węże w Europie – głównie przez przedstawicieli rodziny żmijowatych Viperidae (2).

Trudności diagnostyczne sprawia fakt, że często właściciele nie widzą momentu ukąszenia – nie widzą węża lub nawet jeżeli zauważyli węża, nie są w stanie odróżnić żmii zygzakowatej od niejadowitych węży żyjących w Polsce: padalca, zaskrońca, węża Eskulapa czy gniewosza plamistego (rutynowo mylonego ze żmiją). Sprawę rozpoznania żmii utrudnia fakt, że w różnych rejonach kraju może ona mieć różne zabarwienie ciała – od srebrzystoszarego, niebieskoszarego, żółtawego, jasnobrązowego, pomarańczowego, miedzianoczerwonego, czerwonobrązowego do oliwkowozielonego. Co prawda żmija ma cechę wyróżniającą w postaci zygzaka na grzbiecie, tzw. „wstęgi kainowej”, o barwie ciemniejszej od barwy podstawowej, jednak nie zawsze wzór ten jest dobrze widoczny.

Pomimo faktu, że zatrucie jadem...