Pacjent z chorobami układu wydalniczego

Cewnikowanie

Cewnikowanie zwierzęcia może być wykonane przez personel pomocniczy tylko na zlecenie lekarza prowadzącego i pod jego kontrolą. Ze względu na znaczne różnice wewnątrz- i międzygatunkowe w budowie anatomicznej cewki moczowej do każdego pacjenta należy podejść indywidualnie. Każdy używany sprzęt musi być jałowy (ryc. 1). Żel z dodatkiem lignokainy umieszczany na szczycie kateterów znieczula miejscowo ujście cewki i zmniejsza traumatyczność przy przesuwaniu go.

Psa samca cewnikuje się stosunkowo najłatwiej. Zwierzę powinno leżeć na boku ciała, tak by do prącia był łatwy dostęp. Grubość kateteru ustalają się, porównując średnicę ujścia cewki moczowej. Zawsze przed rozpoczęciem zabiegu należy oszacować głębokość, na jaką kateter może być wprowadzony. Należy „ułożyć w powietrzu” cewnik tak, jak mniej więcej układają się cewka i pęcherz moczowy, i oszacować odległość od proksymalnej części kateteru do ujścia cewki moczowej (część, która nie zostanie wprowadzona) (ryc. 2).
Cewnik wprowadza się spokojnym ruchem posuwistym. U zdrowych zwierząt napotyka się dwa opory – jeden tuż przed kością prącia, a drugi przy brzegu miednicy. Podczas cewnikowania trzeba zwrócić uwagę na każdy opór. Końcówka cewnika może prześlizgnąć się obok małych kamyczków, co niekiedy odczuwa się jako „szuranie”. Na większych złogach końcówka opiera się, dając wrażenie „stukania” w coś twardego.

Samice psów cewnikuje się znacznie trudniej. Ujście cewki moczowej umiejscowione jest na brzusznej stronie przedsionka pochwy. Cewniki dla suk są stosunkowo krótkie i sztywne. Można jeszcze spotkać katetery wielokrotnego użytku (np. wykonane ze stali chirurgicznej) – zawsze przed użyciem muszą one być wysterylizowane. Kateter można wprowadzić pod kontrolą wzroku, używając rozwieracza pochwy. U małych suk najczęściej wprowadza się go „po palcu”, nakierowując końcówkę dobrzusznie i lekko napierając ku dołowi. Cewka u suk jest stosunkowo szeroka i rzadko dochodzi u nich do zamknięcia światła spowodowanego zaczopowaniem kamieniem moczowym. Kłopoty w kateteryzacji wynikają zazwyczaj z przerostu tkanek (np. rak z komórek nabłonka płaskiego).

U kotów samców ujście prącia skierowane jest ku tyłowi. Prącie jest niewielkich rozmiarów, a u wcześnie kastrowanych osobników nie ma wypustek. Dodatkową trudność stanowi wynicowanie go, zwłaszcza u otyłych zwierząt. Każdy musi sobie wypracować własną metodę; pomocne jest uciśnięcie worka napletkowego u podstawy. Po wynicowaniu można uchwycić je delikatnie poprzez jedną warstwę gazika, tak by nie „uciekało” z ręki. Cewnik dla kota często wyposażony jest w usztywniający mandryn, ułatwiający wprowadzenie go w początkowy odcinek cewki. Wprowadzając cewnik głębiej, należy go usunąć, gdyż może spowodować uszkodzenie błony śluzowej. U samców kotów bardzo często cewka zaczopowana jest na samym końcu, przy ujściu. Delikatne „rolowanie” prącia w tym miejscu może lekko rozluźnić struktury zalegające w świetle cewki.
U kotek przedsionek pochwy jest bardzo wąski i krótki, co praktycznie uniemożliwia kateteryzację pęcherza moczowego.

Wszystko, co jest potrzebne do zabiegu cewnikowania pęcherza moczowego, należy wcześniej przygotować i ułożyć wygodnie „pod ręką”. Poza jałowym cewnikiem i żelem z lignokainą przydają się strzykawki wypełnione płynem fizjologicznym (w razie konieczności „przepchania”) i pojemnik na mocz. Zwierzę warto położyć na chłonącym podkładzie. Podczas zabiegu należy zwrócić uwagę na prącie (jego kolor, kształt, nieprawidłowości w budowie anatomicznej itp.) oraz na worek napletkowy (nieprawidłowa budowa, obecność wysięku). Istotnych informacji dla lekarza może dostarczyć również opis jakości uzyskanego moczu.