Zaćma – uciążliwe powikłanie w przebiegu cukrzycy psów

Postępowanie terapeutyczne

Leczenie cukrzycy u psów jest wymagającym i trudnym zadaniem. U wielu psów obserwuje się niedostateczne reakcje na podawaną insulinę, silne, dobowe wahania poziomu glukozy i dołączającą się przy tym zaćmę. Sposób postępowania zależy wówczas od kilku elementów klinicznych. Decydujący jest oczywiście stopień opanowania choroby podstawowej, wiek i stan ogólny zwierzęcia, w tym obecność innych powikłań. W zależności od sytuacji ogólnej lekarz okulista może zaproponować właścicielom psów w przebiegu cukrzycy leczenie zaćmy metodą operacyjną lub zachowawczą. Obie metody różnią się, niestety, skutecznością swojego oddziaływania.

Operacyjne usunięcie soczewki

Zaćma w przebiegu cukrzycy jest dobrym wskazaniem do zabiegowego usunięcia soczewki. Cukrzyca nie jest przeszkodą, gdy nie istnieją inne trudności, dla wykonania znieczulenia ogólnego pacjenta. Rozwiązanie operacyjne jest aktualnie najskuteczniejszą metodą leczenia zaćmy cukrzycowej. Mechaniczne usunięcie soczewki przy dobrym stanie siatkówki (pozytywny wynik badania ERG) (ryc. 3) przywraca psom możliwość widzenia. Dominującą techniką usunięcia soczewki jest dziś fakoemulsyfikacja.

Polega ona na rozbiciu zmętniałych mas soczewkowych ultradźwiękami i precyzyjnym ich usunięciu metodą aspiracji z pozostawieniem torebki soczewki na swoim miejscu, z możliwością wprowadzenia do niej implantów (sztucznych soczewek) lub nie. Oko z implantem widzi wyraźnie z bliska, zaś oko bezsoczewkowe staje się okiem nadwzrocznym, bez możliwości akomodacji, ale z możliwością widzenia i postrzegania obiektów dalej położonych. Z reguły w większości przypadków wystarcza operacja usunięcia zaćmy na jednym oku i psy zazwyczaj radzą sobie bardzo dobrze z jednoocznym widzeniem. Działa w tej sytuacji powiedzenie, iż „w krainie niewidomych jednooki jest królem”. Jednoczesne obustronne usunięcie soczewek może być także rozważane – zarówno przez właściciela (wyższe koszty), jak i z uzasadnionych względów lekarskich, gdyż niektóre osobniki mogą wymagać obustronnego widzenia (11).

Decyzja o skierowaniu psa na zabieg operacyjny w przebiegu cukrzycy musi być jednak przemyślana i uzasadniona. By móc ją rozważać, spełnione muszą być wysokie kryteria. Po pierwsze, cukrzyca winna być ustabilizowana, zwierzę w dobrym stanie ogólnym i czas normalizacji poziomu glukozy powinien wynosić co najmniej 3 ostatnie miesiące. Po drugie, zaćma powinna być w stadium wczesnym dojrzałym, siatkówka funkcjonalna (po badaniu ERG) i nie powinny występować inne zmiany wewnątrz- i okołogałkowe. I po trzecie, właściciel winien akceptować koszty finansowe i organizacyjne związane z częstymi kontrolami i intensywnym leczeniem pooperacyjnym w perspektywie wielomiesięcznej (3, 18, 21).

Skuteczność operacji usunięcia soczewki i przywrócenia wzroku jest obecnie wysoka i wynosi 80-95% (1, 3, 15, 16). Powikłania pooperacyjne są rzadkie, lecz zawsze możliwe, i mogą obejmować: pojawianie się zmętnień na tylnej powierzchni torebki, zrosty tylne, wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, zapalenie błony naczyniowej czy obrzęk rogówki w czasie do 1 roku (3, 16, 18).