Mechanizmy komunikacji chemicznej. Cz. II

Kwestia zależności pomiędzy grą hormonalną a percepcją i wydzielaniem feromonów jest niezwykle istotna i była opisywana przez wielu badaczy (19). Doświadczenia przeprowadzone przez Reymera i wsp. (28) wykazały, że osobniki pozbawione gonad przestają produkować substancje erotyzujące, natomiast podanie im egzogennych hormonów płciowych, w sposób naśladujący naturalną grę hormonalną, spowodował rozpoczęcie ponownego wydzielania substancji odpowiedzialnych za erotyzację osobników kontaktujących się ze zwierzętami z grupy doświadczalnej. Również wspomniany wcześniej odruch Flehmen, służący wprowadzeniu do VNO substancji semiochemicznych, jest zachowaniem uzależnionym od gry hormonalnej.

Po pierwsze, występuje on jedynie u osobników płci męskiej, po drugie, jedynie u zwierząt dorosłych. Bezpośrednią zależność jego obecności w organizmie od odpowiednio wysokiego poziomu testosteronu wykazano, wywołując pojawienie się tego odruchu u wysterylizowanych samic, którym podano egzogenny testosteron. Ta wyraźna zależność pomiędzy grą hormonalną a wydzielaniem feromonów spowodowała, że przez pewien czas funkcjonowało również pojęcie określające feromony jako egzohormony. Obecnie jest to już zdecydowanie nieaktualna klasyfikacja, jako że, pomimo pewnych podobieństw, istnieją zdecydowane różnice w sposobie działania obu typów substancji. Jedną z tych różnic jest fakt, iż feromony zazwyczaj działają jako mieszaniny związków, a nie pojedyncze aktywne substancje (21, 22, 23).

Należy tutaj podkreślić, iż zależność pomiędzy grą hormonalną a oddziaływaniem feromonów jest dwukierunkowa i dotyczy nie tylko wydzielania hormonów płciowych (LH, testosteron), ale również kortykosterydów czy oxytocyny (15, 16, 17, 18, 33). Literatura poświęcona tematyce komunikacji chemicznej opisuje szereg fenomenów przedstawiających siłę oddziaływania substancji chemicznych wydzielanych do środowiska (16).

Przykładem może być efekt Bruce, polegający na wywołaniu zaburzenia ciąży u samic ssaków...