Materiały opatrunkowe

Ze względu na to, że głównym zadaniem materiału opatrunkowego jest ochrona rany i częściowe, miejscowe zastąpienie funkcji uszkodzonej skóry, musi on spełniać określone wymogi farmaceutyczne. Surowce do jego produkcji powinny mieć określone właściwości fizykochemiczne dotyczące wchłaniania płynów, przepuszczalności dla gazów, nie powinny przywierać do rany ani wykazywać działania drażniącego na tkankę, jak również nie mogą wywoływać reakcji alergicznej.

Wyróżnia się dwa sposoby leczenia ran: na sucho i na mokro. Georg Winter udowodnił, że rany szybciej goją się w środowisku wilgotnym, bowiem w tym środowisku komórki nabłonkowe łatwiej przechodzą do środka rany. W leczeniu rany na sucho przemieszczają się one w głąb rany, do środowiska wilgotnego.

W leczeniu rany na wilgotno dzięki odpowiednim warunkom mikrośrodowiska migracja komórek jest znacznie szybsza i tym samym gojenie się rany jest mniej chaotyczne. Częstość zmieniania opatrunku zależy głównie od charakteru rany, ale również od rodzaju zastosowanego materiału medycznego.

Opatrunki do gojenia się na sucho stosuje się w leczeniu ran pooperacyjnych, ran gojących się przez rychłozrost i niewielkich ran powierzchniowych. W tego typu opatrunkach stosuje się przede wszystkim ligninę, watę i kompresy gazowe.

Wata jest, obok ligniny, jednym z najstarszych środków opatrunkowych. Zbudowana jest z mikrowłókienek pochodzenia naturalnego (wata bawełniana) bądź syntetycznych włókien wiskozowych, luźno ułożonych w pakiety. Cechą charakterystyczną waty jest zdolność do pochłaniania dość dużych ilości płynu.

Lignina, inaczej zwana watą celulozową, jest zbiorem „bibułek papierowych” ułożonych jedna na drugiej. Wyróżnia się ligninę opatrunkową, używaną w medycynie, a także ligninę higieniczną, z której produkowane są między innymi chusteczki jednorazowego użytku.

Gaza opatrunkowa i kompresy utkane są z włókien bawełnianych (dostępne są również włókna wiskozowe i mieszane: wiskozowo-bawełniane). Splot tkaniny jest luźny, a materiał jest cienki i delikatny. Dzięki temu jest on miękki i można go dowolnie układać na nierównych powierzchniach. W odpowiednio utkanej tkaninie nie powinny wysnuwać się pojedyncze włókna i, w przeciwieństwie do waty, gaza nie pozostawia w ranie mikrowłókien.

Wykazuje ona dobre właściwości higroskopijne, dzięki czemu można ją łatwo sterylizować w autoklawie. Niestety minusem jest to, że wilgoć może swobodnie przechodzić przez gazę, co sprzyja wysychaniu rany, a gaziki robią się sztywne i trudno się odklejają, co często uszkadza nową tkankę bliznowatą. Gaziki chronią ranę jedynie od zanieczyszczeń mechanicznych, drobnoustroje mogą swobodnie przez nią przenikać. Ze względu na dobre właściwości fizyczne gazy produkuje się z nie: kompresy, chusty chirurgiczne, tampony, tupfery, chusty operacyjne, setony i bandaże.