Kontrastowe badanie radiograficzne przewodu pokarmowego ptaków

Podstawy anatomii przewodu pokarmowego ptaków

Układ pokarmowy ptaków ma swój początek w jamie ustnej, która doczaszkowo jest ograniczona przez dziób. Następnie przez gardło (część autorów powyższe odcinki nazywa łącznie jamą ustno-gardłową), przedłuża się ona w bardzo elastyczny przełyk, który u niektórych gatunków ptaków w dolnej części szyi tworzy rozszerzenie zwane wolem. Następnie, dystalnie do serca, przełyk przedłuża się w żołądek gruczołowy, który biegnie po lewej stronie jamy ciała. W okolicy panewki kości udowej lewej jest usytuowany żołądek mięśniowy, stanowiący kontynuację żołądka gruczołowego.

U niektórych gatunków ptaków, w miejscu przejścia żołądka mięśniowego w dwunastnicę, wyróżnia się trzeci żołądek – odźwiernikowy. U większości ptaków jednak bezpośrednio za żołądkiem mięśniowym znajduje się trzyczęściowe jelito cienkie, którego radiograficzne rozróżnienie na poszczególne odcinki jest często niemożliwe.

Jelito cienkie przedłuża się w jelito grube, na które składają się dwa odcinki: w różnym stopniu rozwinięte jelito ślepe oraz jelito końcowe, które ostatecznie uchodzi do koprodeum, stanowiącego funkcjonalny odpowiednik ssaczej prostnicy i będące pierwszą z trzech części kloaki (steku), która jest ostatnim odcinkiem przewodu pokarmowego. Z uwagi na bardzo liczne różnice międzygatunkowe, przed przystąpieniem do interpretacji radiogramów koniecznie należy zapoznać się ze szczegółową anatomią przewodu pokarmowego badanego gatunku (1, 5).