Emocjonalne przyczyny nadmiernego apetytu u psów i kotów

Trzeba mieć świadomość, że wymienione wyżej zaburzenia są dość skrajne i stosunkowo rzadko spotykamy zwierzęta w takim stanie. W żadnym z powyższych przypadków nadmierny apetyt nie jest też objawem dominującym. Znacznie częściej można zaobserwować sytuacje, w których objadanie się jest jedynym sygnałem świadczącym o problemach emocjonalnych zwierzęcia.

Dzieje się tak, gdy zwierzę odczuwa stres, a jedynym możliwym sposobem jego rozładowania jest spożywanie pokarmu (jak wcześniej zostało wspomniane, jedzenie zwiększa wydzielanie serotoniny). Sprzyja temu sytuacja, gdy pies czy kot mają nieograniczony dostęp do karmy lub właściciel jest podatny na „żebractwo”– w każdej chwili, gdy poczują dyskomfort, mogą podbiec do miski lub wymusić na opiekunie wędrówkę do lodówki i poprawić sobie samopoczucie.

Można przyjąć, że takie zachowanie to odpowiednik „zajadania” stresu u ludzi, które może prowadzić do kompulsywnego objadania się. Nawyk poprawiania sobie nastroju czekoladą, batonikiem czy hamburgerem jest częsty u osób, które np. z powodu niskiej samooceny nie potrafią poradzić sobie ze stresem i złymi emocjami w inny sposób. U zwierząt bardzo często przyczyną jest nie tyle nieumiejętność co brak możliwości uwolnienia napięcia w inny sposób.

Pies czy kot zamknięte w czterech ścianach nie mogą w dowolnym momencie „zrzucić” stresu za pomocą biegu, polowania, kopania dołów, zabawy czy gryzienia…
Pies, który wychodzi na spacery 3 razy dziennie po 15 minut, na smyczy, żeby nie miał kontaktu z innymi psami, w domu ma leżeć na posłaniu, nie wolno mu obgryzać mebli, ale nie dostaje gryzaków, nie tylko ma powody do stresu, ale też nie ma możliwości odreagowania go w naturalny sposób.

Kot niewychodzący z domu, ale również pozbawiony namiastki polowania, jaką jest zabawa, z dużym prawdopodobieństwem skupi swoją uwagę na jedzeniu, do którego zazwyczaj ma nieograniczony dostęp.

Alternatywą dla „zajadania” stresu może być np. wylizywanie łapy, początkowo jako czynność zastępcza, później kompulsywna. Paradoksalnie ten wybór może okazać się dla zwierzęcia szczęśliwszy, bo właściciel łatwiej zareaguje na uporczywe mlaskanie czy rozlizaną ranę niż na „dobry apetyt”, i prędzej poszuka pomocy specjalisty.

Najczęstsze emocjonalne przyczyny nadmiernego spożywania pokarmu to stres i nuda – spożywanie pokarmu staje się czynnością zastępczą podnoszącą poziom serotoniny – poprawiającą nastrój.

Czynniki sprzyjające „zajadaniu” stresu:

• ograniczenie ruchu;
• uniemożliwienie naturalnych zachowań typowych dla danego gatunku;
• stres związany ze zmianami w otoczeniu, z nieprzyjemnymi bodźcami (np. hałas, ból), nadmiarem bodźców w otoczeniu itp., bez możliwości odreagowania;
• zbyt mała liczba bodźców, brak stymulacji („nuda”);
• nieograniczony dostęp do pokarmu (w tym wydawanie pokarmu na życzenie zwierzęcia);
• pierwotne problemy zwierzęcia w radzeniu sobie ze stresem (lękliwość, brak pewności siebie).

Powyższe zestawienie daje wskazówki, jak można przeciwdziałać nadmiernemu spożywaniu pokarmów na tle emocjonalnym. Zapewnienie zwierzęciu warunków, w których będzie mógł zaspokoić nie tylko głód i pragnienie, ale również potrzebę ruchu, polowania (np. przez aportowanie zabawki), kontaktów społecznych u psa czy wspinania się u kota, zmniejsza ryzyko nudy i stresu. Ograniczony dostęp do jedzenia zabezpiecza przed powstaniem nawyku sięgania po jedzenie w chwili stresu. Prawidłowa socjalizacja i stymulacja szczeniąt i kociąt, oswajanie ze środowiskiem bogatym w różnorodne bodźce zwiększa ich pewność siebie i odporność na stres.

Jedną z porad udzielanych przez psychologów ludziom ze skłonnością do poprawiania sobie nastroju jedzeniem jest spacer z psem zamiast batonika. To zabawne, że właścicielowi psa zajadającego stres możemy doradzić to samo – zamiast podawać kolejną porcję karmy weź swojego psa na spacer!

lek. wet. Marta Kuhnke-Bernecka
członek Polskiego Stowarzyszenia Zoopsychologów
www.zoopsycholog.warszawa.pl

nadmiernego apetytu