Cukrzyca – łatwy w diagnostyce i trudny w terapii problem naszych domowych kotów

Etiopatologia cukrzycy

Od lat 60. XX wieku lekarze weterynarii obserwują stały wzrost zachorowań kotów na cukrzycę. Według danych brytyjskich chorobę tę diagnozuje się u jednego na 250 kotów (14). Uważa się, że progres ten może być wynikiem zarówno otyłości – wrażliwość tkanek na insulinę obniża się wtedy o 50%, jak i tego, że obecnie koty żyją znacznie dłużej i częściej wykonuje się u nich badania krwi (17, 18). Cukrzyca to choroba metaboliczna o złożonej etiologii, która cechuje się przewlekłą hiperglikemią i zaburzeniami przemian węglowodanów, tłuszczów i białek na skutek upośledzenia wydzielania insuliny i/lub jej działania (2).

Wyróżniamy dwa główne rodzaje tej choroby: typ 1 i typ 2. W cukrzycy typu 1 komórki ß wysp trzustki są uszkodzone, co sprawia, że chore zwierzę nie produkuje własnej insuliny i jego przeżycie zależy od podawania tego hormonu z zewnątrz. W cukrzycy typu 2 insulina jest syntetyzowana w komórkach trzustki, ale tkanki organizmu cechuje zmniejszona wrażliwość na ten hormon, stąd ich funkcjonowanie przypomina sytuację, która występowałaby w przypadku zbyt niskiej aktywności insuliny (11).

Uważa się, że u kotów chorych na cukrzycę wrażliwość tkanek na insulinę jest sześciokrotnie niższa w porównaniu ze zdrowymi (7, 19-22). Komórki ß, aby utrzymać właściwe stężenie glukozy we krwi, są zmuszone do wzmożonej syntezy insuliny i z czasem ulegają przez to zwyrodnieniu. Nadmiar glukozy we krwi prowadzi do wytworzenia dużej ilości wolnych rodników, które uszkadzają komórki organizmu (w tym również komórki ß) i nasila procesy glikacji, czyli mówiąc w pewnym uproszczeniu, przyspiesza starzenie się organizmu. Cukrzyca jako choroba metaboliczna powoduje przewlekłe uszkodzenie, dysfunkcję i niewydolność wielu narządów (2, 11).

Istnieje też cukrzyca wtórna (czasami nazywana 3 typem cukrzycy), która jest następstwem innych chorób: zapalenia i nowotworu trzustki, nadczynności tarczycy, akromegalii lub jest wynikiem stosowania glikokortykosterydów i progestagenów (5).

Diagnostyka cukrzycy u kotów

Diagnostyka cukrzycy u kotów polega na stwierdzeniu utrzymującej się na czczo stałej hiperglikemii i glikozurii (9, 19-21, 25). Objawy kliniczne są dość typowe: poliuria, polidypsja, polifagia. Koty z cukrzycą bardzo często są otyłe, choć czasami ich masa ciała spada, w związku ze zmniejszaniem się masy mięśniowej. Oznaczając stężenie glukozy we krwi (100-130 mg/dl), należy pamiętać o tym, że u kota występuje gwałtowna hiperglikemia powodowana stresem, podczas której stężenie glukozy we krwi u zdrowego kota może przekraczać 300 mg/dl.

Z praktycznego punktu widzenia konieczne są więc również badania stężenia fruktozaminy i hemoglobiny glikowanej, które pozwalają wykryć hiperglikemię nieindukowaną stresem (5, 6, 9, 19-21). U zdrowych kotów stężenie fruktozaminy i hemoglobiny glikowanej we krwi mieści się odpowiednio w przedziale 175-400 μmol/l i 0,9-2,5% (5, 6, 16). U kotów z cukrzycą stężenie fruktozaminy i hemoglobiny glikowanej przekracza zwykle odpowiednio 400 μmol/l i 3%. Stężenie fruktozaminy przekraczające 350 μmol/l wskazuje zwykle na początek choroby (5, 6, 16, 19-21).