Kamica struwitowa u psów

Objawy kliniczne

Objawy niedrożności dróg moczowych są zróżnicowane i uzależnione od: stopnia zaburzenia przepływu moczu, czasu trwania choroby oraz obecności wtórnych zakażeń bakteryjnych. W badaniu klinicznym stwierdza się objawy posmutnienia, apatii, a nawet braku świadomości. Można obserwować bladość błon śluzowych, a także obniżoną temperaturę ciała, hiperwentylację z nieprzyjemną wonią wydychanego powietrza i bradykardię. U niektórych psów kamica przebiega bezobjawowo i często rozpoznawana jest dopiero przy okazji badań wykonywanych z innych powodów. Niezależnie od lokalizacji kamieni moczowych w badaniu szczegółowym obserwuje się zaburzenia w oddawaniu moczu (dysuria) oraz krwiomocz (hematuria), który może mieć różne nasilenie od mikrohematurii do ciężkiego krwiomoczu. Podczas omacywania występuje bolesność jamy brzusznej ze wzrostem napięcia powłok brzusznych. U około 20% pacjentów kamienie są wyczuwalne przez powłoki brzuszne. Obserwuje się także częste wylizywanie okolicy ujścia cewki moczowej. Często towarzyszą temu nieswoiste objawy ogólne, jak:

• wymioty,
• utrata apetytu,
• pogorszenie kondycji.

W przypadku umiejscowienia kamieni w pęcherzu moczowym można zaobserwować częste oddawanie moczu (pollakisuria) oraz bolesne oddawanie moczu (stranguria). Krwiomocz występuje na początku oraz na końcu strumienia oddawanego moczu. Kamienie pęcherza moczowego, zwłaszcza o niewielkiej średnicy, mają tendencję do przemieszczania się ze strumieniem moczu i powodują zatkanie się cewki moczowej. Zakończenie cewki moczowej może być obrzękłe i przyjmować zabarwienie ciemnofioletowe. W takich przypadkach obserwuje się oligurię lub anurię, powiększenie wypełnionego moczem pęcherza moczowego i może nawet dojść do jego pęknięcia.

W badaniu klinicznym należy pamiętać o badaniu per rectum miednicznego odcinka cewki moczowej w celu stwierdzenia ewentualnej obecności kamieni lub wykluczenia jej niedrożności wynikającej z rozrostu nowotworowego albo powiększenia prostaty. Część pacjentów z kamicą moczowodową nie przejawia żadnych objawów klinicznych, co sprawia, że dosyć często rozpoznaje się przewlekłą niedrożność moczowodu niejako przypadkowo. Przykładem takiej sytuacji jest tak zwany zespół duża – mała nerka. W wielu przypadkach pierwszy epizod niedrożności przemija niezauważony przez właściciela do czasu, aż u zwierzęcia rozwinie się azotemia.

Rozpoznanie

W rozpoznaniu uwzględnia się dane z wywiadu, badania klinicznego i badań dodatkowych: rentgenowskiego i ultrasonograficznego oraz badań moczu i krwi. Kamienie struwitowe można w łatwy sposób wykrywać radiologicznie i ultrasonograficznie. Metody te mogą zawodzić przy złogach mniejszych niż 3 mm oraz przy częściowej ich przepuszczalności dla promieni rentgenowskich w przypadku kamieni moczanowych. Bezinwazyjność i nieszkodliwość ultrasonografii umożliwia jej wykorzystanie u chorych uczulonych na środki kontrastowe i u pacjentów z niewydolnością nerek.

Przy pomocy tego badania można wykryć nie tylko obecność złogów, ale również ocenić stopień utrudnienia odpływu moczu, określić wymiary nerek oraz grubość ich miąższu, co pozwala oszacować czas trwania ewentualnego zastoju moczu. W badaniu ultrasonograficznym nie zawsze można wykazać złogi umiejscowione w środkowej części moczowodu. Dlatego jako uzupełnienie wykonuje się przeglądowe zdjęcie radiologiczne jamy brzusznej, które obejmuje cały układ moczowy. Podstawowy zakres badań laboratoryjnych przy podejrzeniu kamicy powinien obejmować: badanie morfologiczne krwi, badanie biochemiczne surowicy i dokładną analizę moczu, posiew moczu i ocenę osadu. Wysokie pH moczu jest charakterystycznym elementem występującym u pacjentów z kamicą struwitową. Krystaluria, jak wspomniano wyżej, obserwowana jest u większości pacjentów. W przypadku uzyskania ujemnego wyniku posiewu moczu u psa z kamicą struwitową można wykonać dodatkowo posiew z błony śluzowej pęcherza moczowego lub samego kamienia, aby upewnić się, że kamica nie wynika z obecności patogenu bakteryjnego.