Błędy przedlaboratoryjne w praktyce technika weterynarii

Krew jako główny materiał laboratoryjny

Wiarygodność wyniku badania krwi zależy od przygotowania pacjenta, dlatego w przypadku badań hematologicznych i biochemicznych należy pamiętać o wprowadzeniu głodówki, najlepiej 12 godzin przed pobraniem materiału. Po posiłku zwykle można zaobserwować lipemię surowicy lub osocza, która jest uwarunkowana obecnością tłuszczów obojętnych, co zwykle uniemożliwia wykonanie oznaczenia biochemicznego danego parametru, gdyż większość analizatorów biochemicznych działa w oparciu o zasadę spektrofotometrii.

Gdy badane zwierzę nie jest na czczo, często parametry takie jak: cholesterol, glukoza, test immunoreakcyjny wykrywający cząstki podobne do trypsyny (TLI), aminotransferaza alaninowa (ALT), aminotransferaza asparaginianowa (AST), bilirubina, białko całkowite (TP), trójglicerydy (TG), kwasy żółciowe, wapń, białe krwinki (WBC), są zafałszowane.

Istotny wpływ na wartość niektórych oznaczeń, takich jak: kinaza kreatynowa (CK), dehydrogenaza mleczanowa (LDH), AST, glukoza i mleczany, ma także wysiłek pacjenta.

Przy pobieraniu krwi należy pamiętać o wyborze odpowiedniej probówki do badań, a tym samym należy rozróżniać osocze od surowicy krwi. W przypadku rutynowych badań najczęściej pobiera się krew na morfologię do probówek zawierających antykoagulant – kwas etylenodiaminotetraoctowy (EDTA-K2 lub -K3). Krew niektórych ptaków i gadów pobierana na EDTA ulega hemolizie, więc alternatywnie stosuje się heparynę. Krew taką należy niezwłocznie wymieszać.

Przy pobieraniu krwi do probówek zawierających antykoagulant (EDTA, cytrynian sodu, itp.) bardzo ważne jest pobranie materiału do granicy wskazanej na probówce, tak, aby proporcje krwi i antykoagulantu były zachowane. W przypadku pobrania zbyt malej ilości krwi uzyskamy zbyt duże rozcieńczenie, a w przypadku zbyt dużej może dojść do powstania skrzepu.

W przypadku pobrania krwi do oznaczeń biochemicznych należy wybrać probówkę bez antykoagulantu, z reguły zawierającą aktywatory krzepnięcia. Po odwirowaniu krwi pobranej w ten sposób otrzymujemy surowicę, która stanowi materiał do większości oznaczeń biochemicznych, serologicznych, elektrolitów czy hormonów.

Podczas pobierania krwi należy zdezynfekować miejsce wkłucia, najlepiej 70-proc. roztworem alkoholu etylowego. Szczególne znaczenie ma to w przypadku poboru krwi na posiew. Z drugiej jednak strony, zbyt duża ilość środka odkażającego może doprowadzić np. do zanieczyszczenia próbki, a także hemolizy krwi. Po odkażeniu miejsca wkłucia należy założyć stazę w celu uciśnięcia naczynia, tj. zatrzymania odpływu krwi poniżej miejsca ucisku.

Warto jednak pamiętać, że zbyt długie zaciskanie naczynia może powodować przemieszczanie wody i substancji małocząsteczkowych do przestrzeni pozanaczyniowej, co powoduje miejscowe zagęszczenie krwi, dając zafałszowany obraz parametrów czerwonokrwinkowych.

Niewskazane jest tzw. „oklepywanie” naczynia, gdyż może dojść do miejscowego uszkodzenia erytrocytów.

Warto pamiętać także o odpowiednim dobraniu średnicy igły, gdyż przy użyciu zbyt cienkiej igły dochodzi do powstania zbyt dużego ciśnienia, a tym samym do uszkodzenia błony erytrocytów. Innymi przyczynami hemolizy krwi mogą być: zbyt intensywne mieszanie krwi, za późne odwirowanie krwi czy też za wysoka lub za niska temperatura próbki. Rozpad erytrocytów oraz uwalnianie z nich hemoglobiny mają wpływ na wartość wielu parametrów, m.in.: potasu, LDH, AST, ALT.