Anomalie tętnic wieńcowych u psów

Krążenie wieńcowe zaopatruje w tlen i składniki odżywcze mięsień sercowy. Rozpoczyna się ono prawą i lewą tętnicą wieńcową, które mają swój początek w opuszce aorty (zatoka Valsalvy), nad płatkami prawym i lewym wieńcowym zastawki aortalnej. Z drugiej zaś strony, krążenie wieńcowe kończy swój obieg w zatoce wieńcowej będącej częścią prawego przedsionka, w którym dochodzi do spływu krwi żylnej z naczyń wieńcowych. Choroba niedokrwienna mięśnia sercowego na tle miażdżycy tętnic wieńcowych jest najczęstszą chorobą układu krążenia u ludzi w krajach rozwiniętych, a zawał serca i nagła śmierć sercowa najczęstszymi przyczynami zgonów.

Z tego względu w medycynie człowieka tematyce krążenia wieńcowego poświęca się niezmiernie dużo uwagi. W weterynarii sytuacja jest zgoła odmienna – niedokrwienie mięśnia sercowego związane z chorobą naczyń wieńcowych jest ekstremalnie rzadką patologią. Krążenie wieńcowe jest więc znacznie mniej zbadane i często traktowane po macoszemu. Wrodzone anomalie tętnic wieńcowych są ważną przyczyną niedokrwienia mięśnia sercowego niezwiązanego z miażdżycą tętnic u ludzi. Patologie te opisywane są również u psów.

Anatomia krążenia wieńcowego

Tętnice wieńcowe wywodzą się jako prawa i lewa główna tętnica wieńcowa z opuszki aorty, tuż nad płatkami zastawki aortalnej. Zastawka aortalna zbudowana jest z trzech płatków:

• prawego wieńcowego (znad którego uchodzi prawa tętnica wieńcowa),
• lewego wieńcowego (znad którego uchodzi lewa tętnica wieńcowa),
• niewieńcowego.

Ten poszerzony fragment aorty wstępującej zwany jest zatoką Valsalvy. Bywa, że tętnice wieńcowe uchodzą bardziej dystalnie, powyżej łącza opuszkowo-aortalnego (ang. sino-tubular junction), wówczas mówi się o ich wysokim odejściu.

Krążenie wieńcowe cechuje się znaczną zmiennością osobniczą. Najczęściej lewa główna tętnica wieńcowa (ang. left main coronary artery, LCA) wywodzi się z lewej zatoki wieńcowej i stanowi jedynie krótkie naczynie, które dzieli się na dwie duże gałęzie: międzykomorową przystożkową (ang. paraconal interventricular artery, Pc) oraz okalającą (ang. circumflex artery, Cx), a niekiedy dodatkowo oddając gałęzie przegrodowe. U niektórych osobników z lewej zatoki wieńcowej wywodzą się od razu gałęzie międzykomorowa i okalająca, z pominięciem krótkiego odcinka lewej głównej tętnicy wieńcowej. Tętnica międzykomorowa przystożkowa zstępuje po lewej stronie serca w bruździe międzykomorowej w kierunku koniuszka serca. Tętnica okalająca z kolei biegnie w bruździe wieńcowej w kierunku doogonowej części serca, otaczając pierścień zastawki mitralnej. Przebieg gałęzi przegrodowej u psa ma dużą zmienność osobniczą: może wywodzić się bezpośrednio z lewej zatoki wieńcowej, odchodzić od LCA lub od Pc i zstępuje w sąsiedztwie pierścienia zastawki tętnicy płucnej, wzdłuż prawokomorowego aspektu przegrody międzykomorowej (7, 11).

Prawa tętnica wieńcowa (ang. right main coronary artery, RCA) wywodzi się z prawego ujścia wieńcowego i biegnie w prawo i doogonowo w obrębie prawego rowka przedsionkowo-komorowego, zaopatruje mięsień prawej komory. Często widoczna jest niewielka gałąź dodatkowa, wychodząca doczaszkowo z RCA lub bezpośrednio z prawej zatoki wieńcowej biegnąc w kierunku drogi odpływu z prawej komory (7, 11).

Termin dominującej tętnicy wieńcowej prawej lub lewej odnosi się do naczynia, które zaopatruje większość tkanki mięśnia sercowego. U psów najczęściej dominującą jest lewa tętnica wieńcowa), podczas gdy u 85-90% ludzi jest to prawa tętnica wieńcowa (5).

Anomalie tętnic wieńcowych

W przeciwieństwie do medycyny człowieka, w weterynarii liczba opisanych przypadków klinicznych anomalii tętnic wieńcowych jest niewielka, co niewątpliwie wiąże się z brakiem rutynowo wykonywanej diagnostyki w tym kierunku. Klasyfikacja tych wad nie jest ujednolicona. Jedna z istniejących klasyfikacji dzieli wady, uwzględniając obciążenie rokownicze na istotne klinicznie (duże), tj. mogące powodować objawy kliniczne w postaci niedokrwienia mięśnia sercowego i rozwoju niewydolności serca u ludzi oraz nieistotne klinicznie (małe). Te drugie bywały jednak związane z epizodami nagłej śmierci sercowej u ludzi, szczególnie u młodych sportowców. Druga klasyfikacja bierze pod uwagę wariant anatomiczny wady. Jedną z propozycji szczegółowego podziału prezentuje tab. 1.