Podróżowanie z psem

W artykule autorki skupiają się głównie na podróżowaniu samochodem. Przedstawione zostanie także całe spektrum emocji, stanów fizjologicznych oraz wsparcie farmakologiczne z podziałem na szczenięta i psy dorosłe oraz w zależności od genezy problemu.

Aby zrozumieć istotę trudności w podróżowaniu w samochodzie przez psa, w wywiadzie z opiekunem należy skupić się na właściwym zdiagnozowaniu podłoża tego zachowania. Uogólnienie „boi się, bo dyszy i popiskuje” to zdecydowanie za mało. Można spotkać się z odrębnymi odczuciami strachu, lęku czy choroby lokomocyjnej, jak również nadmiernej ekscytacji. Należy zatem pamiętać o tym, że skrajnie odmienne stany emocjonalne psa mogą manifestować się pozornie podobnym zachowaniem, natomiast podjęte wsparcie farmakologiczne, jak również techniki behawioralne, będą się różnić.

Czym jest strach?

Pierwszą reakcją organizmu, jaką omówimy, jest strach. Strach jest pierwotną i podstawową emocją, mającą na celu uniknięcie zagrożenia i nauczenie się unikania niebezpieczeństw w przyszłości. Dochodzi więc do aktywacji osi podwzgórze – przysadka – nadnercza, czyli neuroendokrynologicznego systemu odpowiedzialnego za reakcję stresu. Strach jest zatem normalną, pożądaną i adaptacyjną reakcją organizmu na nieznane i nieoswojone (a więc wywołane konkretnym bodźcem), choć niepożądaną z punktu widzenia właściciela psa.

Sygnały stresu i strategie przetrwania

Zachowanie ze strony psa w przypadku lęku i strachu jest podobne, często poprzedza je wysyłanie sygnałów stresu, m.in.:

• oblizywanie się,
• odwracanie głowy,
• mrużenie oczu,
• unoszenie przedniej łapy,
• podkulanie ogona,
• kulenie całego ciała,

by ostatecznie w obliczu poczucia zagrożenia wybrać jedną lub kilka ze strategii przetrwania 5F:

• ucieczki,
• walki (w szczególności, gdy pierwsza zawiedzie),
• zastygnięcia w bezruchu,
• omdlenia (dość rzadko obserwowana),
• flirtu – czyli udawania, że zwierzę jest zajęte zupełnie czymś innym i właściwie to go tu nie ma.

Wszystko po to, aby „wróg” się oddalił, zagrożenie minęło, a zwierzę poczuło ulgę wynikająca z przeżycia. Lęk prawie zawsze wymaga wsparcia farmakologicznego, uzupełnionego o terapię behawioralną.

Jakie bodźce podczas podróży mogą go wywołać?

Strach przed podróżowaniem pojawia się jako reakcja obronna głównie u szczeniąt oraz psów niemających żadnych doświadczeń lub niedostatecznie obytych ze środkiem lokomocji. Strach może ujawnić się na różnym etapie podróży, w zależności od bodźca. Pies może bać się samochodu jako obiektu i unikać zbliżania się do niego, może wsiadać chętnie, lecz bać się hałasu lub wibracji. Zazwyczaj (choć nie jest to regułą) szczenięta będące w pierwotnej fazie socjalizacji dość dobrze znoszą podróżowanie – za wyjątkiem choroby lokomocyjnej, która zostanie omówiona w dalszej części artykułu. (patrz ramka: Okres socjalizacji)

Ponieważ pierwsze wizyty w gabinecie wiążą się jednak z programem szczepień, mogą one w sposób niezamierzony przyczynić się do skojarzenia podróży z dyskomfortem szczepienia. Dlatego prócz zadbania o maksymalnie dobre samopoczucie małego pacjenta w gabinecie warto uświadomić opiekuna o korzyściach wczesnego przyzwyczajania psa do podróżowania. Pierwsze przejażdżki powinny trwać kilka – kilkanaście minut i stanowić dla psa źródło przyjemności – najlepiej w postaci wyjazdu na spacer, który warto zrealizować nawet podczas poszczepiennej kwarantanny, w postaci socjalizacji biernej, gdzie szczeniaczka nosimy na rękach w celu zminimalizowania kontaktu z patogenami. Jeśli strach jest nasilony, warto sięgnąć do technik behawioralnych i farmakologii opisanych w dalszej części artykułu.