Wskaźniki oraz kryteria oceny czystości zwierząt gospodarskich

Czystość zwierząt jest ważnym czynnikiem wpływającym na ich dobrostan i zdrowie. Taką ocenę najwcześniej wprowadzono u bydła, opracowując dla niego skalę lub kategorię czystości. Z czasem objęła ona także inne zwierzęta gospodarskie. Zainteresowanie możliwie jak najbardziej obiektywną oceną stopnia zabrudzenia wynikało z wielu powodów. U bydła duże zabrudzenie ciała jest związane z obniżeniem jakości mleka i mięsa, a pośrednio również rentowności stada (12). Stopień zabrudzenia krów koreluje ze wzrostem częstości podklinicznych i klinicznych przypadków mastitis, z wysoką liczbą komórek somatycznych, problemami metabolicznymi oraz zaburzeniami rozrodu (2, 7).

Krowy czyste w mniejszym stopniu były narażone na kulawizny (21, 34). Ocena czystości była prowadzona także u krów utrzymywanych w różnych warunkach chowu, wykazując przewagę systemów ekstensywnych nad systemem alkierzowym, wolnowybiegowym i wolnostanowiskowym, a także nieznaczną przewagę – pod tym względem – gospodarstw ekologicznych nad konwencjonalnymi (7). U cieląt stopień zabrudzenia wiązano z warunkami chowu, wielkością przyrostów oraz zużyciem antybiotyków (18). Wskaźnik czystości wykorzystywano także do oceny świń utrzymywanych w różnych warunkach chowu, łącząc go m.in. z behawiorem (34). Z kolei u owiec i kóz skupiano się zwykle na związku czystości tych zwierząt z warunkami chowu, stanem zdrowia i kondycji (7).

Przepisy prawa i metody oceny

Prawo Unii Europejskiej podstawowy obowiązek utrzymania czystości zwierząt zasadniczo nakłada na hodowcę, poprzez szereg regulacji dotyczących ochrony ich zdrowia i dobrostanu. Natomiast konkretne przepisy określające obowiązek sprawdzania, czy zabrudzenie nie jest zagrożeniem dla bezpieczeństwa żywności, odnoszą się do zakładów ubojowych (23) oraz lekarzy weterynarii zajmujących się badaniem przedubojowym zwierząt (24). W krajowych przepisach brak jest dodatkowych zapisów dotyczących tego tematu. Należy zwrócić uwagę, że temat oceny czystości dotycz...