Księgi – niedoceniany przedżołądek. Charakterystyka i jednostki chorobowe u bydła mlecznego. Cz. I

Czynniki wpływające na funkcjonowanie ksiąg

Różne czynniki zewnętrzne i wewnętrzne wpływają na prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego bydła, w tym również ksiąg. Hodowla zwierząt wysokomlecznych spowodowała zmiany w metodach żywienia i zadawania paszy. Obecnie przygotowanie paszy w wielu gospodarstwach jest zmechanizowane. Ten sposób przygotowywania paszy dla zwierząt ma wiele korzyści, ale obserwuje się także skutki negatywne dla bydła. Często obserwuje się, że zadawana pasza może być zbyt krótko lub długo cięta (rozdrabniana) w wozie paszowym, zapiaszczona lub nawet zepsuta – w odróżnieniu od gospodarstw z ręcznym zadawaniem paszy, w których właściciele dokładnie monitorują jej jakość i rodzaj.

W gospodarstwach wysokotowarowych niejednokrotnie obserwuje się występowanie błędów ludzkich, które mogą negatywnie wpłynąć na zdrowie zwierząt. Do błędów tych można zaliczyć wymieszanie w wozie paszowym małej partii złej jakości paszy (zanieczyszczonej piaskiem lub źle przechowywanej: z mykotoksynami, przemarzniętej czy przywiędłej) z dobrą paszą (właściwie przechowywaną). Ważnym elementem wpływającym na prawidłowe funkcjonowanie ksiąg jest otrzymanie/wypicie przez zwierzę odpowiedniej ilości wody. Przy zmniejszonym pragnieniu krów lub ograniczonym dostępie do poideł sucha treść dłużej zalega w księgach, a to z kolei prowadzi do rozwinięcia się procesów zapalnych błony śluzowej ksiąg.

Choroby ogólnoustrojowe (takie jak: zapalenie wymienia, zanokcica, choroby przebiegające z gorączką, kulawizny i zaburzenia układu rozrodczego) oraz choroby przewodu pokarmowego przeżuwaczy (kwasica i zasadowica żwacza, urazowe zapalenie czepca i otrzewnej, uszkodzenie nerwu błędnego, czyli zespół Hoflunda) prowadzą do zwolnienia perystaltyki przewodu pokarmowego. Ponadto w wyniku zaburzonej fermentacji paszy dochodzi do nagromadzenia się znacznej ilości gazu w księgach, co powoduje ich rozpychanie i zwolnienie perystaltyki przewodu pokarmowego. W konsekwencji tego za...