Przypadki ziarniszczaka (GCT) u klaczy – problem zdrowotny i hodowlany

Nowotwory jajnika u klaczy zdarzają się wyjątkowo rzadko (4, 7, 9). W zależności od pochodzenia komórek, które uległy zwyrodnieniu nowotworowemu, w jajniku rozróżnia się: nowotwory z komórek zrębu (guz z komórek warstwy ziarnistej – ziarniszczak), komórek nabłonkowych (torbielakogruczolak brodawkowaty, gruczolakorak brodawkowaty), komórek mezenchymalnych (naczyniak krwionośny, mięśniak gładkokomórkowy, włókniak) i komórek nabłonka płciowego (rozrodczak, potworniak).

Najczęściej występujący u klaczy guz jajnika pochodzi z komórek warstwy ziarnistej (ziarniszczak, ang. granulosa cell tumor – GCT) i stanowi on ok. 2,5-6% wszystkich guzów występujących u koni (10). Do tej pory nie odnotowano predyspozycji rasowych oraz związku z liczbą przebytych porodów (6, 15). Może on powodować nieregularne cykle rujowe lub brak cyklu. Niektóre klacze mają objawy nimfomanii lub zachowań agresywnych, podobnych do zachowania ogiera.

Ziarniszczak dotyczy z reguły jednego jajnika, który jest mocno powiększony, twardy lub z wyczuwalnymi dużymi torbielami. Jest guzem wolno rosnącym, łagodnym, ulokowanym w większości na lewym jajniku. W obrazie USG może być wielopostaciowy, o strukturze podobnej do plastra miodu, lub lity, łącznie z dużymi jamami wypełnionymi płynem. Przeciwległy jajnik jest mały, bez obecności ciałka żółtego, z małymi pęcherzykami, ale zdarzają się klacze z w pełni funkcjonalnym drugim jajnikiem, a nawet klacze w ciąży (5, 8, 13). Mimo że guzy jajnika rosną powoli, mogą rozrosnąć się do bardzo dużych rozmiarów, wywołując tym samym ucisk na okoliczne narządy, mogą wywołać objawy kolkowe, ulec pęknięciu, skrętowi krezki jajnika lub zrostowi z innymi narządami. W przypadku bardzo rzadko występujących przerzutów można również zaobserwować osteopatię przerostową (1, 12, 14).

Rozpoznanie opiera się na wywiadzie, badaniu ginekologicznym z użyciem USG oraz na badaniu hormonalnym i histopatologicznym (2, 3, 7, 9, 11). W profilu hormonalnym u ok. 85% klaczy dotkniętyc...