Przebieg okresu okołorujowego oraz zaburzenia owulacji u klaczy

Warunkiem dobrej płodności klaczy jest regularne występowanie rui i jej właściwe nasilenie. Cykl rozrodczy klaczy jest w głównej mierze regulowany przez światło (16, 28). Jako stały niezmienny element środowiska, działając na siatkówkę oka, wyzwala bodźce nerwowe, które drogą nerwu wzrokowego poprzez podwzgórze, pień mózgu i zwój szyjny górny, dochodzą do szyszynki. Szyszynka jest najbardziej aktywna w ciemności, a poprzez melatoninę, syntetyzowaną w dużych ilościach, przy braku stymulacji świetlnej, wpływa hamująco na podwzgórze wydzielające gonadoliberynę (GnRH).

Uwalnianie GnRH jest regulowane poprzez pośredni wpływ układu nerwowego na neurosekrecyjne komórki podwzgórza wydzielające neurohormony (5, 11, 13). Część z nich hamuje lub pobudza uwalnianie hormonów przedniego płata przysadki. Między innymi w neuronach podwzgórza dochodzi do uwalniania gonadoliberyny, która dociera z podwzgórza do przysadki naczyniami żylnymi układu wrotnego (5, 16, 17, 31). Związek między pulsacjami GnRH a uwalnianiem hormonu dojrzewania pęcherzyka (FSH) i hormonu luteinizującego (LH) jest szczególnie dobrze widoczny u klaczy w okresie spokoju rozrodczego, gdy wyrzuty GnRH w czasie doby są pojedyncze lub nie występują wcale (15, 16). Pulsacje powtarzające się czterokrotnie na dobę prowadzą do uwolnienia FSH i rozwoju pęcherzyków jajnikowych. Przedowulacyjne wzmocnienie impulsów, powtarzających się nawet co dwie godziny, prowadzi z reguły do pełnej dojrzałości jednego, dwóch lub nawet trzech pęcherzyków dominujących, stymulowanych wylewem LH. Powoduje to istotne zmiany w obrębie pęcherzyka jajnikowego, które prowadzą do jego pęknięcia, czyli owulacji. Powszechnie uważa się, że owulacja występuje w 80% przypadków w ostatnim i przedostatnim dniu cyklu rujowego (24-48 h przed końcem rui) (1, 2, 6, 10). Rozkłada się ona prawie równomiernie, biorąc pod uwagę dzień (48% owulacji) i noc (52% owulacji) (6, 10). W okresach przejściowych (wczesna wiosna), kiedy klacz przygotowuje się do ...