Zarządzanie mastitis – kluczowe wskaźniki w ocenie zdrowotności gruczołu mlekowego

Ważnym elementem zarządzania stadem mlecznym jest monitoring występowania różnych schorzeń, z którymi borykają się zwierzęta. Gromadzenie informacji dotyczących stanów zapalnych wymienia nie powinno być wyjątkiem, zważywszy na fakt, że w przypadku mastitis szczegółowa analiza dostępnych danych może mieć kluczowe znaczenie w kontroli tej choroby w stadzie. Często dane dotyczące zdrowia gruczołu mlekowego krów sprowadzają się do gromadzenia informacji o liczbie komórek somatycznych (LKS) w mleku, które są dostarczane producentom mleka m.in. przez mleczarnie czy w raportach wynikowych.

Krowy chore zaczynają wydalać wraz z mlekiem leukocyty i inne komórki układu odpornościowego (1), czego efektem jest właśnie wzrost LKS, a ich podwyższona koncentracja świadczy o stanie zapalnym. Hodowcy jednak bardzo często nie analizują dokładnie zawartych tam informacji, a w rezultacie skala problemów na tle mastitis jest często niedoszacowana. Jeśli LKS mieści się w granicach do 400 tys./ml mleka, to mleko kwalifikuje się do konsumpcji i spełnia legislacyjne standardy. Ponadto sam wskaźnik związany z LKS ma również inne ograniczenia, dlatego istotnym elementem monitoringu skali problemu związanego z wystąpieniem mastitis w stadzie bydła jest rejestrowanie każdego przypadku i traktowanie go indywidualnie (3). Problemy te jasno sugerują, że konieczne jest także poszukiwanie nowych markerów stanu zapalnego wymienia. Najnowsze badania sugerują, że przydatne mogą być np. analizy genetyczne wykorzystujące różnice w mikroRNA i wskazujące na wysoką czułość badań (95-98%), szczególnie dla krów z LKS > 1 mln (7).

Należy podkreślić, że monitoring niestety nie jest rutynowo wykonywaną czynnością. Hodowcy bardzo często polegają wyłącznie na wynikach LKS zbiorczych próbek badanych w mleczarni, które dostarczane są 2 razy w miesiącu. O ile LKS jest bardzo dobrym wskaźnikiem subklinicznych stanów zapalnych spowodowanych, głównie przez bakterie tj. S. aureus, S. agalactiae czy S. dysga...