Torbiele jajnikowe bydła – ciągły problem w rozrodzie krów mlecznych

Opłacalność produkcji mlecznej krów jest uzależniona między innymi od liczby przebytych porodów, na co wpływa skuteczność rozrodu. Spośród czynników utrudniających uzyskanie ciąży wyróżniamy między innymi nieprawidłowo zbilansowaną dawkę pokarmową, choroby ogólne wpływające na funkcjonowanie układu rozrodczego, schorzenia macicy i jajników oraz błędy w wykonywaniu zabiegu inseminacji. Jedną spośród patologii jajników utrudniających optymalne prowadzenie rozrodu są torbiele jajnikowe. Częstotliwość ich występowania w Polsce wynosi 0-18%, natomiast dane światowe podają zakres nawet do 28%. Zgodnie z definicją cysty jajnikowe to twory o średnicy co najmniej 25 mm znajdujące się na jednym lub obu jajnikach, utrzymujące się przez minimum 10 dni przy jednoczesnym braku obecnego ciałka żółtego. Z punktu widzenia endokrynologicznego torbiele jajnikowe dzielimy na pęcherzykowe – wydzielające głównie estradiol (ryc. 1, s. 52), lutealne – wydzielające głównie progesteron (ryc. 2, s. 52), a także mieszane – produkujące oba hormony. Oprócz aktywności hormonalnej opisywane struktury cechują się także różnicami w budowie, szczególnie grubością ściany i zawartością wnętrza cysty.

Ryc. 1. Torbiel lutealna; ryc. archiwum autora

Ryc. 2. Torbiel pęcherzykowa; ryc. archiwum autora

Ryc. 3. Torbiel pęcherzykowa; ryc. archiwum autora

Ryc. 4. Torbiel lutealna ze ścianką o grubości ponad 6 mm; ryc. archiwum autora

W chwili obecnej wciąż nie jest dokładnie poznany mechanizm prowadzący do powstania torbieli jajnikowych. Aby doszło do owulacji pęcherzyka dominującego, konieczny jest wylew hormonu luteotropowego (LH) z przysadki mózgowej. Zaburzenia w jego wydzielaniu lub nieprawidłowa odpowiedź jajników na wylew tego hormonu są bezpośrednią przyczyną powstawania torbieli jajnikowych. Do zaburzeń wydzielania LH prowadzą między innymi niedobory glukozy będącej jedynym związkiem energetycznym, który może być wykorzystany jako źródło energii przez komórki przysadki ...