Zarządzanie zasobami ludzkimi – HRM (Human Resource Management) – w ZLZ. Cz. I

Jednym z najważniejszych zasobów w firmie usługowej jest jej personel. Właściwy personel w firmie usługowej jest kluczowym czynnikiem, który ma decydujący wpływ na jej powodzenie i osiągany zysk. Opracowania (których jest bardzo wiele) dotyczące zarządzania personelem zazwyczaj dotyczą dużych i bardzo dużych firm z rozwiniętymi działami HRM. Specyfika ZLZ wynika z faktu, że są to mikro- lub małe przedsiębiorstwa, zatrudniające od jednego do 30-40 pracowników i nie dysponujące możliwościami finansowymi, pozwalającymi na w pełni profesjonalny dział HR w ZLZ.

Specyfika zarządzania w mikro- i małych przedsiębiorstwach cechuje się kilkoma wyznacznikami:

1. przenikanie funkcji właścicielskich, kierowniczych, wykonawczych (najczęściej ta sama osoba pełni te wszystkie funkcje);
2. praca w dużym tempie, przy częstej zmianie różnorodnych obowiązków (księgowy, negocjator, świadczący usługi, sprzedawca);
3. brak formalnych struktur i procedur – adhockracje;
4. wydawanie spontanicznych decyzji i poleceń;
5. konieczność pogodzenia dwu sfer życia społecznego – rodzinnej i zawodowej – w ramach przedsiębiorstwa (np. praktyka rodzinna);
6. nieliczny personel o uniwersalnych umiejętnościach;
7. określona faza rozwoju naszego ZLZ – staż na rynku;
8. określona faza rozwoju naszego zespołu – personel młody, uczący się, personel doświadczony.

Nie wdając się w zaawansowane dywagacje rodem z dużych korporacji, musimy odpowiedzieć sobie na szereg pytań związanych z zarządzaniem naszym personelem. Pierwsze z nich brzmi: dlaczego zatrudniamy pracownika (pracowników)? Myślę, że powody, dla których decydujemy się na zatrudnienie pracownika, wynikają z poniższych przyczyn:

• poprawa wykorzystania infrastruktury;
• duża ilość pracy;
• za mało wolnego czasu;
• nieposiadanie potrzebnej wiedzy i umiejętności;
• chęć poprawy serwisu dla klientów;
• chęć poszerzenia serwisu dla klientów;
• pogorszenie sił witalnych lub zdrowia;
• myśl o sukcesji i sprzedaniu (przekazaniu) naszego ZLZ w „młodsze ręce”.

Są to najczęstsze przyczyny powodujące potrzebę zatrudnienia pracownika (pracowników).

Ze specyfiki zarządzania mikro- (małym) przedsiębiorstwem wynika, że to my sami będziemy pełnili rolę zarządzającego zasobami ludzkimi. Aby usystematyzować wiedzę w tej materii, zapoznamy się z pewnym uproszczonym schematem procesu zarządzania ludźmi. Można to przedstawić graficznie, jak na ryc. 1. Doświadczeni koledzy, którzy zatrudniają i zarządzają personelem w swoim ZLZ, doskonale wiedzą, że ten przedstawiony cykl powtarza się jak w kalejdoskopie i do wyjątków należy, że pracownik będzie z nami kilkanaście czy kilkadziesiąt lat. Dane z rynku pracy, a także osobiste doświadczenie moje i wielu moich koleżanek i kolegów, wskazują na tę wyżej przytoczoną prawidłowość. Rotacja personelu jest nie do uniknięcia, jednak jako zjawisko w dużej skali jest niekorzystne dla rozwoju profesjonalnego naszego ZLZ.

Średni czas pracy pracownika u jednego pracodawcy zależnie od wieku pracownika waha się od niespełna 3 do 6 lat.

Można zaryzykować stwierdzenie, że im młodszy pracownik (takich mamy najwięcej na rynku pracy), tym krócej u nas popracuje. Innymi słowy: „ledwo” nauczy się poprawnie wykonywać swój zawód, to już odchodzi.

Po tych kilku ogólnych dywagacjach przystępujemy do systematycznego omówienia poszczególnych etapów związanych z zarządzaniem personelem w naszym ZLZ. Wszystko ma swój początek, a w naszym przypadku jest to moment zatrudnienia. Moment najważniejszy, bo, jak stwierdziliśmy, najważniejszym zasobem w firmie usługowej jest właściwy personel.